Δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων: Μιά απόφαση ζωής

                  
ΔΩΡΕΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ: ΜΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗ ΖΩΗΣ… (24-9-2010)

                                                                                                                 

    Ντουζόν Ζάμιτ. Ήταν το όνομα ενός 20χρονου Αυστραλού, που ενώ έκανε ξέγνοιαστες διακοπές στη Μύκονο, το καλοκαίρι του 2008, έπεσε θύμα ενός άγριου και αναίτιου ξυλοδαρμού και έχασε τη ζωή του. Όμως χάρις τη μεγαλοψυχία των γονέων του, έγινε σύμβολο της πιο αυθεντικής έκφρασης ανθρωπισμού στις μέρες μας: της δωρεάς και μεταμόσχευσης οργάνων. Η ιστορία του τότε συγκίνησε τον κόσμο όλο κι έφερε ξανά το θέμα της δωρεάς οργάνων στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος γιατί ανέδειξε μέσα από την απίστευτη τραγωδία που έζησαν -και ζουν- οι γονείς του, το ηθικό τους μεγαλείο, καθώς βρήκαν τη δύναμη να δωρίσουν τα όργανα του γιου τους, εδώ στην χώρα που τους πλήγωσε. Η καρδιά του νεαρού Ντουζόν χτυπάει τώρα στο στήθος ενός Έλληνα, του Κώστα Γρίμπιλα, που ζει χάρις τον Ντουζόν. Πήραμε έτσι ένα μάθημα ζωής και μεγαλοψυχίας από τη μακρινή Αυστραλία και αρχίσαμε όλοι να μιλούμε για ένα θέμα που θεωρούσαμε ταμπού.

Τι είναι η μεταμόσχευση:

    Είναι η αντικατάσταση οργάνων ή ιστών του σώματος με άλλα υγιή που παίρνουμε από συμβατούς δότες για τον πάσχοντα. Απαραίτητη προϋπόθεση της μεταμόσχευσης είναι η δωρεά οργάνων, η οποία γίνεται είτε με τη συναίνεση των συγγενών του δότη, όταν επέλθει ο εγκεφαλικός θάνατός του, είτε με προηγούμενη καταχωρημένη δήλωσή του στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ). Η επιλογή του ασθενούς γίνεται από σχετική λίστα αναμονής με κριτήριο την κρισιμότητα της κατάστασής του και την ηλικία του κυρίως, αρκεί να είναι συμβατός ο δότης. Στην Ελλάδα η ιδέα της δωρεάς και μεταμόσχευσης οργάνων δεν είναι διαδεδομένη, όπως σε άλλες χώρες της Ευρώπης ή την Αμερική γιατί υπάρχουν προλήψεις και ενδοιασμοί που αποτρέπουν τους περισσότερους από το να γίνουν δωρητές. Όμως μετά την γενναία απόφαση του Όλιβερ Ζάμιτ, πατέρα του Ντουζόν, να δωρίσει τα όργανα του γιου του, που συγκίνησε, ευαισθητοποίησε και αφύπνισε πολλούς από μας, φαίνεται πως κάτι άλλαξε γύρω μας.

           

Γιατί πρέπει να σκεφτόμαστε διαφορετικά:

    Ο λόγος που οι περισσότεροι δε θέλουμε ούτε να το σκεφτόμαστε ως ενδεχόμενο είναι ότι νομίζουμε ότι είναι κακό ή γρουσουζιά να το μελετούμε ή να φέρνουμε τον εαυτό μας στη θέση ενός δυνητικού δότη, ενός μελλοθάνατου δηλαδή. Ούτε τους δικούς μας ανθρώπους θέλουμε να σκεφτούμε σ’ αυτή τη μοίρα. Είναι το ένστικτο αυτοσυντήρησής μας ισχυρό και η θέλησή μας να ζήσουμε που δικαιολογεί αυτή τη στάση. Κανείς δε θέλει να πεθάνει, ούτε βεβαίως να συζητά το αναπόφευκτο πριν έρθει η ώρα του. Πόσο μάλλον να σκεφτεί ότι μπορεί και να γίνει άθελά του δότης επειδή συναίνεσαν σ’ αυτό οι δικοί του άνθρωποι. Όλοι όμως προσεύχονται να μην έρθει ποτέ η στιγμή να χρειαστούν οι ίδιοι ή τα παιδιά τους μεταμόσχευση.

    Πολλοί πιστεύουν πως δωρίζοντας όργανα κάποιου δικού τους, είναι σαν να ¨ξεριζώνεις¨ την ψυχή του, ή πως αν του ¨βγάζεις τα μάτια¨ τον παραμορφώνεις και δεν αντέχουν στη σκέψη να αλλοιώσουν την εικόνα του νεκρού, αλλά θέλουν να τον θυμούνται όπως ήταν. Είναι απολύτως κατανοητή αυτή η στάση απέναντι στους νεκρούς μας για ψυχολογικούς λόγους, ως ένδειξη δηλαδή ελάχιστου σεβασμού, πλην όμως ματαιόδοξη γιατί θα επέλθει η φυσική τους αποσύνθεση, ενώ εάν γίνεται καύση των νεκρών, δεν υπολείπεται τίποτε εκτός της τέφρας, οπότε αίρεται λογικά αυτή η φοβία της αλλοίωσης νεκρού. Ακόμα δηλαδή κι αν πρόκειται για προλήψεις, που έχουν να κάνουν με δεισιδαιμονίες και φοβίες που κουβαλάμε, θα πρέπει να τις αποβάλλουμε σκεπτόμενοι ρεαλιστικά και ψύχραιμα.

    Παράλληλα οι δυνητικοί δότες θα πρέπει να κατανικήσουν το φόβο, ότι μπορεί να πέσουν θύματα πλημμελούς ιατρικής φροντίδας σε περίπτωση ατυχήματος, αγνοώντας τη σχετική φημολογία για εμπόριο οργάνων από ιατρούς και κλινικές, γιατί οι τρεις γιατροί που πιστοποιούν τον εγκεφαλικό θάνατο κάποιου, εξαντλούν κάθε πιθανότητα να επαναφέρουν στη ζωή πολυτραυματίες, που έχει νεκρωθεί ο εγκεφαλικός ιστός τους και υποστηρίζονται μηχανικά στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Μάλιστα επαναλαμβάνουν τον έλεγχο καρδιακής, αναπνευστικής και εγκεφαλικής λειτουργίας πριν πιστοποιήσουν τον θάνατο κάποιου και σε καμία περίπτωση δε συμμετέχουν στη διαδικασία μεταμόσχευσης, ούτε γνωρίζουν τη σχετική λίστα αναμονής (μητρώο ασθενών), ούτε βεβαίως τους τελικούς λήπτες. Κατά συνέπεια αποτρέπεται κάθε πιθανή απόπειρα ή προσπάθεια εμπορίας οργάνων, εκτός του ότι απαγορεύεται ρητά από τον νόμο. Όποιος προτίθεται να γίνει δωρητής λοιπόν πρέπει να είναι σίγουρος ότι σε καμία περίπτωση δε θα εκμεταλλευτούν κάποιοι, για λόγους οικονομικούς, την ανιδιοτελή του προσφορά.

    Πολλοί γίνονται εν ζωή δότες για να σώσουν το παιδί τους δίνοντας τον ένα τους νεφρό ή τον κερατοειδή χιτώνα του ματιού τους, οπότε αναιρούνται όλες οι πιθανές επιφυλάξεις γιατί σκέφτονται διαφορετικά. Είναι όμως κι αυτοί άνθρωποι που θα εξακολουθούν να ζουν και με σοβαρό πλέον πρόβλημα υγείας, ενώ τα πράγματα είναι απλούστερα για όσους πεθαίνουν και θα πάρουν τα πολύτιμα για κάποιους συνανθρώπους μας μοσχεύματα, μαζί τους στον τάφο. Μπορεί να διαφέρει δηλαδή το κίνητρο, όμως σημασία έχει πάντα το αποτέλεσμα, που είναι το ίδιο για τους λήπτες οι οποίοι είτε σώζονται από βέβαιο θάνατο, είτε βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής τους.

    Η σκέψη που μπορεί να παρηγορεί κάποιους, όταν χάνουν έναν δικό τους άνθρωπο, είναι πως αν δεν μπορούν με τίποτα να τον σώσουν, τουλάχιστον ας ξέρουν ότι η καρδιά του θα χτυπάει ακόμα και τα μάτια του θα βλέπουν τον κόσμο από ένα άλλο σώμα. Στις περιπτώσεις δε που οι ίδιοι γνωρίζουν τον λήπτη, όπως συνέβη στην περίπτωση των Ντουζόν, αισθάνονται σαν να βλέπουν ζωντανό το παιδί τους γατί και η καρδιά του θα εξακολουθεί ν’ αισθάνεται. Δεν υπάρχει καλύτερο βάλσαμο στον πόνο τους από τη σκέψη αυτή.

   Σ’ ένα τόσο ιδιαίτερο και σοβαρό θέμα, όπως είναι η δωρεά οργάνων, που εναπόκειται στην ευαισθησία και στη δύναμη ψυχής των ανθρώπων, οι όποιες αποφάσεις δεν πρέπει να παίρνονται υπό πίεση. Γενικά σ’ αυτό το θέμα δεν υπάρχει το πρέπει, υπάρχει το ίσως. Δε λες σε άλλους τι πρέπει να κάνουν, αν δεν το πιστεύεις και δεν το κάνεις εσύ ο ίδιος πρώτα. Δεν υποχρεώνεις ποτέ κάποιον να είναι δυνητικός δότης ή δωρητής, δεν τον δελεάζεις, δεν τον εξαγοράζεις, ούτε βεβαίως τους άμεσους συγγενείς του. Ο ίδιος ο δωρητής οργάνων αυτοπροσφέρεται, χωρίς υποδείξεις ή τα ¨πρέπει¨ των άλλων. Ίσως γιατί μπορεί να είναι περισσότερο συνειδητοποιημένος και δυνατός. Ίσως γιατί αγαπά τον άνθρωπο, τη ζωή και νίκησε τον φόβο του θανάτου. Ίσως γιατί σκέφτεται ότι κι ο ίδιος ή το παιδί του μπορεί να βρεθούν στη δύσκολη θέση ενός ανθρώπου, που χρειάζεται επειγόντως μεταμόσχευση. Ίσως γιατί σκέφτεται εντελώς διαφορετικά απ’ όλους μας. Ίσως γιατί είναι ένας αληθινός όσο και σπάνιος άνθρωπος…

                                                                                (Παπατσίρος Απόστολος)

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ: (εφημερίδα το Βήμα – περιοδικό ΒΗΜΑgazino, 23-5-2010)

1) «Ο περισσότερος κόσμος είναι αρνητικός με τη δωρεά οργάνων. Είναι θέμα παιδείας. Η εξοικείωση θα πρέπει να ξεκινάει από τα σχολεία. Αν αποδέχεσαι τη μεταμόσχευση για κάποιον οικείο σου, που αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας ή για σένα τον ίδιο, γιατί να μην είσαι και συ διατεθειμένος να προσφέρεις; Για εμάς αυτή ήταν η τελευταία πράξη προσφοράς του Ντουζόν. Ήταν η κληρονομιά που άφησε πίσω του, μαζί βέβαια με 20 χρόνια λιακάδας ».
                                                               ΡΟΣΜΑΡΙ ΖΑΜΙΤ, (μητέρα του Ντουζόν).

2) «Εκείνες τις μέρες βρισκόμουν σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο και παρακολουθούσα την είδηση για τον ξυλοδαρμό του 20χρονου Αυστραλού στη Μύκονο. Είδα τον πατέρα του στην τηλεόραση να λέει: ¨Δωρίζω τα όργανα του παιδιού μου¨. Λίγο μετά με ειδοποιούν. Θα ήταν ανόητο να μην καταλάβω τίνος ήταν η καρδιά. Δεν θα άντεχα να μη γνώριζα την οικογένεια του Ντουζόν. Μαζί με τον πόνο έχω δει και τη γαλήνη στα μάτια τους…Αν ο πατέρας είχε πάρει τη σορό του γιου του μαζί με την καρδιά του, σήμερα, εκτός από τον Ντουζόν, θα είχα πεθάνει κι εγώ. Ζω γατί ο Ντουζόν ήταν δωρητής οργάνων».
                                                               ΚΩΣΤΑΣ ΓΡΙΜΠΙΛΑΣ (33 ετών, λήπτης καρδιάς).

3) «Ένα πρωί το 2008 ξύπνησα με πυρετό. Ψηνόμουν για μέρες. Με έστειλαν στο νοσοκομείο. Έπαθα σοκ. Ήμουν μόνο 15 χρονών και είχα λευχαιμία. Έπρεπε να βρεθεί επειγόντως δότης μυελού των οστών. Οι γιατροί μιλούσαν για ένα μήνα ζωής. Το όνομά μου μπήκε σε παγκόσμια τράπεζα δοτών. Τρεις μήνες μετά βρέθηκε μόσχευμα 100% συμβατό, από την Αμερική. Η διαδικασία ήταν σαν απλή μετάγγιση αίματος…Ευχαριστώ το θεό που μου έδωσε την ευκαιρία να συνεχίσω να ζω. Για το δότη μου το μόνο που ξέρω είναι ότι είναι ένας άνδρας 40 χρόνων. Για μένα είναι ήρωας. Είμαι περήφανη που υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι».  ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΑΓΓΕΛΑΤΟΥ, (17 ετών, λήπτρια μυελού των οστών).

Υ.Γ: Δείτε τις ταινίες:

-¨21 ΓΡΑΜΜΑΡΙΑ¨ (Σων Πεν, Μπενίσιο ντελ’Τόρο) του Αλεσάντρο Ιναρίτου.

-¨7 ΖΩΕΣ¨ (Γουίλ Σμιθ).