60o κριτήριο:"Επιστήμη και ανθρωπισμός"

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

60ο κριτήριο αξιολόγησης                                                               Παπατσίρος Απόστολος 

                                                                                                                φιλόλογος

                               Οι στόχοι της Επιστήμης τον καινούργιο αιώνα

    H επιστήμη, ως αέναος αγώνας του ανθρώπου για την κατάκτηση της γνώσεως, με τον διαλογισμό, την οξυδερκή παρατήρηση, τη διαίσθηση και την έρευνα, ανοίγει συνεχώς νέους ορίζοντες και φωτίζει τον νου. Οι κλασικοί έλληνες φιλόσοφοι, που είχαν αναπτύξει σε ύψιστο βαθμό τον θεωρητικό στοχασμό, απέδωσαν στην επιστήμη καθαρώς θεωρητικό σκοπό και παραθεώρησαν την αξία και τη σημασία της εμπειρικής γνώσεως, η οποία κατ’ αυτούς δεν είχε «λόγον διδόναι». Αλλά, καθώς ήταν αναπόφευκτο, δεν άργησε να επισυμβεί η πρακτική εφαρμογή τού επιστημονικού λόγου - με τον Αρχιμήδη και τους διαδόχους του για παράδειγμα - ώστε στους καιρούς μας να εξελιχθεί σε αναπόσπαστο μέλος της επιστήμης και να κυριαρχήσει στην οικουμένη όλη ως τεχνολογία.

    Επιστήμη, βέβαια, και τεχνολογία δεν ταυτίζονται, διότι η επιστήμη παραμένει προσηλωμένη στην όλο και πιο βαθιά κατάκτηση της γνώσεως, ενώ η τεχνολογία έχει ως επιδίωξη την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσεως σε μέσον για την υπηρέτηση των τρεχουσών, πρακτικών αναγκών του ανθρώπου. Πολύ χαρακτηριστικά, ο Αϊνστάιν είχε τονίσει: «H επιστήμη δεν μπορεί να δημιουργήσει σκοπούς, αλλά να προσφέρει, το πολύ, τα μέσα για την ανάπτυξη κάποιων σκοπών, οι οποίοι έχουν συλληφθεί από προσωπικότητες που διαθέτουν υψηλότερα ηθικά ιδανικά». Έσπευσε ωστόσο να σημειώσει πως «η εποχή μας είναι η εποχή των τέλειων μέσων και των συγκεχυμένων σκοπών».

   H επιστήμη αναπτύσσεται συνήθως σε σχέση με τις πρακτικές ανάγκες των ανθρώπων, ακολουθεί όμως βασικά την εξέλιξη μιας κοινωνίας και αντικατοπτρίζει το συγκεκριμένο πνευματικό και ηθικό της επίπεδο. Ποιο είναι όμως σήμερα, στις αρχές του 21ου αιώνα, το πνευματικό και ηθικό επίπεδο της κοινωνίας μας; H τεχνολογία, που βελτίωσε σημαντικά τις συνθήκες της ζωής μας, βοήθησε ή εμπόδισε τον άνθρωπο να γίνει περισσότερο άνθρωπος; Ιδού το κρίσιμο ερώτημα. Το ανθρώπινο ον εξακολουθεί να αποτελεί αυτογενή και αυταπόδεικτη, υπέρτατη αξία της ζωής ή έχει βαθύτατα καταρρακωθεί και υποβιβασθεί έναντι των σύγχρονων υλιστικών αξιών, επικυρώνοντας τη φοβερή ρήση του Νίτσε για τη «μεταξίωση των αξιών» στην εποχή μας;

   Τα ευγενή ιδεώδη του ανθρωπισμού, που βλαστάνουν, φυσιολογικά θα έλεγα, στο πολίτευμα μιας αυθεντικής δημοκρατίας - που έχει ως σταθερό πυρήνα της την αξία του ανθρώπου - διασύρθηκαν και κατατρέχτηκαν στις ημέρες μας. Ο μηχανοποιημένος και κατακερματισμένος χαρακτήρας της εργασίας στις τεχνοκρατικές κοινωνίες σήμερα έχει ως αποτέλεσμα την αποξένωση του ανθρώπου-δημιουργού από τα δημιουργήματά του. H σύγχυση πραγματικών και πλασματικών αναγκών, η πνιγηρή εντατικοποίηση του ρυθμού της ζωής στις μεγαλουπόλεις, η εσωτερική μοναξιά, το άγχος και η αγωνία αλλοτριώνουν βαθύτατα και παρεμποδίζουν την πνευματική ολοκλήρωση των ανθρώπων ως ανθρώπων αυθεντικών. Έτσι πλήττεται βαριά ο ανθρωπισμός και δημιουργείται μια ηθική, ιδεολογική και τελικά υπαρξιακή σύγχυση του όντος.

  Μέσα στο κλίμα αυτό ζει, μεγαλώνει και εργάζεται ο σύγχρονος επιστήμονας, με αποτέλεσμα το έργο του να εντάσσεται επιτακτικά στις γενικότερες αυτές τάσεις της εποχής. H ένταξη όμως αυτή εγείρει - οφείλει να εγείρει - στη συνείδησή του το πρόβλημα της ηθικής ευθύνης, αξιώνοντας την άμεση, υπεύθυνη αντιμετώπισή του.

  Ο επιστήμονας βαρύνεται με πολύμορφη ευθύνη για τη γνώση που κατά κάποιον τρόπο παράγει και οφείλει να προβλέπει οποιοδήποτε πιθανό κίνδυνο που θα μπορούσε να προέλθει από τη χρήση της - ή την κατάχρησή της - στο μέλλον για τον άνθρωπο και για την οικουμένη. Πρέπει να αποφασίζει με άγρυπνη συνείδηση και υπευθυνότητα εάν τα αποτελέσματα των ερευνών του πρέπει τελικά να εφαρμοσθούν. Κάθε επιστημονικό επίτευγμα φρονώ πως πρέπει να εξετάζεται όχι μόνο ως γνωστική ή υλική κατάκτηση, αλλά και για το αν θα αποβεί ευεργετικό ή επιζήμιο ή και καταστρεπτικό για την ύπαρξη του ανθρώπου. Τον έλεγχο αυτό ουδείς άλλος μπορεί ή επιτρέπεται να επιβάλλει στη συνειδητή ελευθερία του επιστήμονα παρά μόνον η συναίσθηση της ανθρώπινης και γενικά της κοινωνικής του ευθύνης.

   Δυστυχώς, όμως, οι αποφάσεις για τη χρησιμοποίηση από τη σύγχρονη τεχνολογία επιστημονικών γνώσεων και ανακαλύψεων δεν ανήκουν πάντοτε στην απόφαση ή στη σύμφωνη γνώμη εκείνων που τις ανακάλυψαν, ούτε οι πολλαπλές συνέπειες από τη χρήση τους έχουν όσο και όπως θα άρμοζε υπολογισθεί. Για τούτο, συχνά οι στόχοι μιας ερευνητικής πορείας διασπείρονται. Πολλοί διάσημοι ερευνητές, όπως ο Henri Becquerel, ο Heinrich Hertz και άλλοι ισάξιοί τους, δεν μπόρεσαν να προβλέψουν τις πρακτικές εφαρμογές των ανακαλύψεών τους. Και ο Oppenheimer, όταν πληροφορήθηκε την καταστροφή της Χιροσίμα, ένιωσε βαριές τύψεις συνειδήσεως, διότι είχε τόσο αποφασιστικά συμβάλει στη διάσπαση του ατόμου, που βέβαια δόξασε και την επιστήμη και το όνομά του, αλλά διέσπασε και το ιερό κύρος του ανθρώπου, προσφέροντάς του τη φονικότερη δύναμη. Και αργότερα, ο Χάιντεγκερ, όταν πληροφορήθηκε την άλωση του γενετικού μυστηρίου του ανθρώπου, είπε πως «τώρα μόνο ένας Θεός μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα».

   Ως τελικός σκοπός της επιστήμης ανακύπτει σταθερά ο εξανθρωπισμός της ζωής και ως σκοπός της ζωής ο εξανθρωπισμός της επιστήμης, ώστε να υπηρετείται ο άνθρωπος. Διότι μόνο με τον απόλυτο σεβασμό προς τον άνθρωπο μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά ο υλισμός και ο υπέρμετρος ευδαιμονισμός που κυριαρχεί και ορίζει την εποχή μας, και μόνο έτσι μπορεί να τιθασευθεί η επιστημονική αναρχία. Ο επιστήμονας οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι πάνω από όλα βρίσκεται, αμετάθετος και αναντικατάστατος, ο άνθρωπος. Και όπως, πολύ εύστοχα, όρισε ο Καντ: «ο άνθρωπος δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ποτέ ως μέσον, για κάποιο σκοπό, αλλά να θεωρείται αυτός, ο ίδιος, ο τελικός σκοπός».

…Σήμερα, που ο άνθρωπος υποβιβάζεται και γίνεται αντικείμενο, αριθμός, που πωλούνται και αγοράζονται οι υπαρκτικές του ανάγκες και τα ιδανικά του, αποτελεί κρισιμότατο χρέος του αιώνα μας να συνειδητοποιήσει η κοινότητα των επιστημόνων τον κίνδυνο και να αντιδράσει αποτελεσματικά, δαμάζοντας την τεχνοκρατία, μεταλλάσσοντας αποφασιστικά το υλιστικό υπόβαθρο της κοινωνίας και αποκαθιστώντας τον ανθρωπισμό ως απαραίτητη αξίωση του ανθρωπίνου όντος για κάθε εποχή.

   Αυτός ο νέος ανθρωπισμός πρέπει να συμβιώσει και να λειτουργήσει αρμονικά με τη σύγχρονη, πολύμορφη και πολυδύναμη επιστήμη, και στο ηθικό και στο διανοητικό και στο υλικό πεδίο του σημερινού ανθρώπου. Διότι δεν απορρίπτει τον τεχνικό πολιτισμό με τις τεχνολογικές του κορυφώσεις, αλλά τον αξιοποιεί, τον προάγει, τον εξανθρωπίζει. H επιστήμη και η τεχνολογία οφείλουν να αποκαταστήσουν μια γόνιμη σύζευξη με τα κελεύσματα του ανθρωπισμού, ώστε να αντικρίσουν τον άνθρωπο ως ψυχοσωματικό ον.

  Ένα τέτοιο συνειδητό αντίκρισμα σημαίνει πως ο τεχνολογικός πολιτισμός δε βρίσκεται σε διάσταση με τον πνευματικό πολιτισμό, αλλά πως και οι δύο χρειάζονται, και οφείλουν, να συνεργασθούν για το καλό του ανθρώπου, του όντος, που βρίσκεται από καταβολής του κόσμου επικεφαλής της δημιουργίας όλης. Συνειδητοποιώντας ο σύγχρονος επιστήμονας την άποψη αυτή, οφείλει να κατευθύνει την έρευνα και την όλη δράση του προς τη σταθερή προαγωγή και ανύψωση του ανθρώπου. Έτσι θα τον προφυλάξει και από την αλλοτρίωση, που τον οδηγεί στον οντολογικό του υποβιβασμό, και από τη μηχανοποίηση του βίου του και από τον υλιστικό του εναγκαλισμό, αποσαφηνίζοντας τους «συγκεχυμένους σκοπούς» των καιρών μας, κατά Αϊνστάιν, και επανατοποθετώντας, ως ύψιστο αίτημα της Ιστορίας, τον συνεχή εξανθρωπισμό του ανθρώπου. Διαφορετικά, η ζωή θα καταντήσει ένας διαρκής εφιάλτης...

(Απόσπασμα ομιλίας υπό τον τίτλο «Επιστήμη και Ανθρωπισμός», την οποία εκφώνησε στις 30-12-2003 στην Αθήνα ο καθηγητής της ιατρικής και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Γρ. Δ. Σκαλκέας. Το κείμενο της ομιλίας δημοσιεύτηκε στην εφημ. το "Βήμα" στις 18-1-2004).

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (120-140 λέξεις περίπου).                                                                                                                                  Μονάδες 25

Β1. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για κάθε λέξη που σας δίνεται: οξυδερκή, αναπόσπαστο, αντικατοπτρίζει, βλαστάνουν, αξίωση.                  
                                                                                             Μονάδες 5

Β2 Να γράψετε από ένα αντώνυμο για κάθε λέξη που σας δίνεται: συνήθως, υποβιβασθεί, αποξένωση, διασπείρονται, εξανθρωπισμός.          
                                                                                             Μονάδες 5

Β3. Ποιος είναι ο τρόπος ή οι τρόποι και τα μέσα πειθούς της δεύτερης παραγράφου του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.                                      
                                                                                             Μονάδες 6

Β4. "Δυστυχώς, όμως … ανθρωπότητα». Ποια η δομή και ο τρόπος ανάπτυξης της παραγράφου;".

                                                                                             Μονάδες 4 (2+2)

Β5. Να βρείτε το είδος της συλλογιστικής πορείας της τέταρτης παραγράφου του κειμένου. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
                                                                                             Μονάδες 5

Β6. Να βρείτε αν οι ακόλουθες προτάσεις είναι σωστές ή λανθασμένες σύμφωνα με το κείμενο σημειώνοντας αντίστοιχα Σωστό ή Λάθος.

α. Οι κλασικοί  Έλληνες φιλόσοφοι υπερτίμησαν την αξία της εμπειρικής γνώσης.

β. Η επιστήμη πρέπει να υπηρετεί αποκλειστικά τις πρακτικές ανάγκες της ζωής.

γ. Η σύγχρονη τεχνοκρατική μορφή εργασίας αλλοτριώνει σταδιακά τους ανθρώπους.

δ. Τον επιστήμονα δεν τον βαραίνει η τελική χρήση της επιστημονικής γνώσης του από τον άνθρωπο.

ε. Ο ιδανικός σκοπός για έναν επιστήμονα είναι η προαγωγή του τεχνολογικού πολιτισμού.

                                                                                            Μονάδες 10

Γ΄ Παραγωγή λόγου:"Υποθέστε ότι γράφετε ένα άρθρο σε επιστημονικό περιοδικό για τις σύγχρονες τάσεις της επιστήμης και το μέλλον του κόσμου γενικότερα. Πιστεύετε ότι η επιστήμη προκαλεί τον φόβο και ότι απειλεί τον άνθρωπο σήμερα ή θεωρείτε υπερβολικές τις επικρίσεις εις βάρος κάποιων επιστημών; Ποια θεωρείτε υπεύθυνη στάση για τον επιστήμονα σήμερα απέναντι σ’ αυτά τα προβλήματα και ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ως άνθρωπος στην εκπλήρωση της αποστολής του; (500-600 λέξεις).

                                                                                             Μονάδες 40

  Για να δείτε ενδεικτικές απαντήσεις στην έκθεση πατήστε:http://papatsiros.blogspot.gr/2017/06/blog-post.html

4 κριτήρια αξιολόγησης Έκθεση-Έκφραση

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

                                                                                                  Παπατσίρος Απόστολος

                                                                                                           φιλόλογος

1ο κριτήριο αξιολόγησης:

                                                     Αναζητώντας τη χαμένη ευτυχία

      [...] Ευτυχία, μεγάλη λέξη φυσικά, αφού οι ειδικοί ισχυρίζονται πως με την ευτυχία συμβαίνει ό,τι ακριβώς και με τον Ήλιο ή το θάνατο: δεν μπορούμε να την κοιτάξουμε κατάφατσα. Μόλις θελήσουμε να την πιάσουμε, εξαφανίζεται. Ξέρουμε πολύ καλά πότε είμαστε δυστυχείς, εκνευρισμένοι, θυμωμένοι ή θλιμμένοι, αλλά δεν συνειδητοποιούμε πότε είμαστε ευτυχισμένοι, παρά μόνον όταν πια η κατάσταση αυτή αποτελεί παρελθόν. Ωστόσο, την αναζητούμε σαν να επρόκειτο για μια κρυμμένη διάσταση, μια χώρα που θέλουμε να κατακτήσουμε, την κυνηγάμε σαν ένα άγριο θήραμα. Για να πετύχουμε το σκοπό μας, καθηγητές σε σοβαρά πανεπιστήμια μελετούν το θέμα, ενώ δημιουργήθηκαν ήδη κλινικές γέλιου, καταστρώθηκαν κυβερνητικά σχέδια, επιστήμονες ανατέμνουν τον εγκέφαλο για να εντοπίσουν τη ζώνη ευτυχίας, χάπια διατίθενται, όπως τα περίφημα Προζάκ...

      Φαίνεται, τελικά, πως θεωρούμε την ευτυχία αναφαίρετο δικαίωμά μας. Όσοι όμως νομίζουν πως μπορούν να την αγοράσουν με το χρήμα, απατώνται, γιατί είναι πλέον σίγoυρo πως η ευτυχία δεν αγοράζεται. Όχι μόνο το να κατέχεις όλο και περισσότερα υλικά αγαθά δεν προσφέρει πραγματική ικανοποίηση, αλλά επί πλέον εκείνοι που έθεσαν τον πλουτισμό ως προτεραιότητα στη ζωή τους γρήγoρα αντιμετώπισαν το άγχος και την κατάθλιψη σε ασυνήθιστο βαθμό και συγχρόνως είδαν μειωμένη την αίσθηση της ευμάρειας. Το ίδιο ισχύει για εκείνους που αναζητούν, πέρα από οτιδήποτε άλλο, τη δόξα και το να γίνoυν ελκυστικοί πάση θυσία. Σε ψυχολογικό επίπεδο -πάντα- φαίνεται πως δεν τα καταφέρνουν καλύτερα από εκείνους που, αντίθετα, αντί για δόξα επιδιώκουν να δημιουργήσουν στενές σχέσεις με τους άλλους, να αναπτύξουν τη δική τους ταυτότητα ή να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους.

     Παλαιότερες μελέτες είχαν δείξει πως ούτε τα έσοδα ούτε η ομορφιά έχουν σχέση με την αίσθηση της ευζωίας, αλλά ο Ρίτσαρντ Ράιαν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ράτσεστερ, έκανε ακόμη πιο ανησυχητικές ανακαλύψεις. Σε τρεις έρευνες, που δημοσιεύτηκαν από το 1993 σε σημαντικά έντυπα Ψυχολογίας και που συμπληρώνονται συνεχώς, οι ερευνητές σκιαγραφούν ένα πολύ σκοτεινό πορτρέτο όσων δίνουν προτεραιότητα στους "συμβατικούς στόχους" όπως το χρήμα, τη δόξα ή την ομορφιά.

   Αυτά τα άτομα όχι μόνο πέφτουν πιο συχνά σε κατάθλιψη από τα άλλα, αλλά παρουσιάζουν μεγαλύτερες διαταραχές συμπεριφοράς. Παρατηρείται επίσης χαμηλότερη ζωτικότητα και αίσθηση του ανικανοποίητου. [...]

     Το θέμα όμως έχει και την οικονομική του πλευρά. Ο οικονομολόγος Ρόμπερτ Φρανκ, στο βιβλίο του "Luxury Fever", που κυκλοφόρησε πρόσφατα στις ΗΠΑ, διαπιστώνει πως δύο δεκαετίες πλουτισμού και υπερβολικών δαπανών δεν έκαναν κανέναν ευτυχέστερο. Είναι προφανές πως ο αλόγιστος καταναλωτισμός δεν παίζει για πολύ κάποιο θεραπευτικό ρόλο. Σύμφωνα με το συγγραφέα, o δυτικός κόσμος επιδόθηκε σε μια μανία μεγάλης σπατάλης, που τελικά κατέκτησε και τις μεσαίες τάξεις, ακόμη και τις χαμηλές. Αυτό που παλαιότερα εθεωρείτο πολυτέλεια, σήμερα έγινε υποχρεωτικό αγαθό και η έλλειψή του πηγή δυστυχίας. Μεγάλα σπίτια, αυτοκίνητα γρηγορότερα, διακοπές όλο και πιο μακρινές, αλλά και λιγότερο χρόνο αφιερωμένο στην οικογένεια και τους φίλους, περισσότερος χρόνος στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή. Μήπως είμαστε καταδικασμένοι να παραμείνουμε αιωνίως ανικανοποίητοι; [...]

    Πού βρίσκεται, λοιπόν, η ευτυχία ύστερα από τόσες μελέτες και έρευνες; Μήπως στο ντιβάνι του ψυχιάτρου; Όλοι ψάχνουμε να βρούμε τις αιτίες του ανικανοποίητου και η ζωή μας γίνεται ένα ταξίδι σε αναζήτηση του εαυτού μας, με την πρόθεση να βρούμε στη διαδρομή την ευτυχία. Αλλά κανείς δεν ξέρει πού ακριβώς βρίσκεται. Πάντως, είναι σαφές πως δεν τη βρίσκουμε αναζητώντας την, όπως άλλωστε και δεν κοιμόμαστε επειδή έτσι θέλουμε. Η ευτυχία είναι ένα υποπροϊόν, μια έννοια που παραμένει ανάμεσα στις γραμμές, είναι σαν μια σκιά. Με την ψυχοθεραπεία μπορούμε ίσως να βρούμε τις αιτίες του πόνου ή της κακοδαιμονίας μας και συνειδητοποιώντας τες να ξαναπάρουμε τη ζωή στα χέρια μας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως βρίσκουμε και την ευτυχία. Εκείνος που ισχυρίζεται πως είναι ευτυχισμένος είναι αυτός που είναι συνεχώς απασχολημένος με κάτι, που έχει πολλές δραστηριότητες. Σ' αυτό καταλήγουν όλες οι επιστημονικές έρευνες για την ευτυχία. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν πάντα κάποιο σκοπό στη ζωή τους. Όσοι εργάζονται έχουν περισσότερες πιθανότητες να ευτυχήσουν από ό,τι οι άνεργοι και δεν είναι παρά μόνο μερικώς, για οικονομικούς λόγους. Οι εκκεντρικοί κρατούν το μυστικό της ευτυχίας: ασχολούνται με πάθος με τις εμμονές τους. Και τα ευτυχισμένα παιδιά είναι εκείνα που απορροφώνται εντελώς από τα παιχνίδια τους.

    Τελικό συμπέρασμα; Μην αγοράζετε λαχεία, μη σπαταλάτε όλες τις οικονομίες σας σε πολυτελείς τόπους διακοπών. Καλύτερα τακτοποιήστε ένα ντουλάπι που θέλετε να το κάνετε εδώ και μήνες και επιτέλους, κάντε κι εκείνο το δύσκολο τηλεφώνημα που αναβάλλετε συνεχώς. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες θα αισθανθείτε ευτυχείς. Αλλά, ακόμη κι αν οι μελέτες αποδειχθούν λανθασμένες, θα έχετε τουλάχιστον τακτοποιημένο το ντουλάπι σας, αντί να βρεθείτε στο χέρι με ένα λαχείο χωρίς καμία αξία!

                                                           (Β. Τσιώρου, εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 11-8-1999)

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 120-140 λέξεις περίπου.

                                                                            Μονάδες 25

Β1. Να γράψετε από μια συνώνυμη λέξη για κάθε τύπο που σας δίνεται:

      διατίθενται, αναφαίρετο, ισχύει, ζωτικότητα, αιωνίως.

                                                                           Μονάδες 5

Β2. Να βρείτε το είδος της συλλογιστικής πορείας στην πρώτη παράγραφο.
       Να δικαιολογήσετε την  απάντησή σας.

                                                                           Μονάδες 5

Β3. Ποιος είναι ο τρόπος και τα μέσα πειθούς στην τρίτη παράγραφο του κειμένου;

                                                                           Μονάδες 5

Β4. Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου;

                                                                           Μονάδες 5

Β5.«Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν πάντα κάποιο σκοπό στη ζωή τους».
     Να γράψετε μια παράγραφο 80-100 λέξεων περίπου, που να αποδεικνύει αυτή η θέση.

                                                                           Μονάδες 10

Β6. Να δικαιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στο "Luxury Fever" και των δύο
      ερωτηματικών στην προτελευταία παράγραφο του κειμένου.

                                                                           Μονάδες 5

Γ΄. Παραγωγή λόγου:

    « Κάθε άνθρωπος στη ζωή του πασχίζει να αποκτήσει την ευτυχία και να τη διατηρήσει. Όμως στην προσπάθειά του αυτή νιώθει πολλές φορές το ανικανοποίητο συναίσθημα μέσα του να τον καταβάλλει. Εσείς ποια θεωρείτε ως ιδανική κατάσταση ευτυχίας για τον άνθρωπο; Γιατί πιστεύετε ότι οι άνθρωποι νιώθουν περισσότερο δυστυχισμένοι σήμερα και τι μπορούν να κάνουν γι’ αυτό; Υποθέστε ότι γράφετε ένα άρθρο (500-600 λέξεων περίπου), το οποίο πρόκειται να αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του σχολείου σας ».

                                                                          Μονάδες 40

                                              

                           

                                                      ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ….

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Απαντήσεις:

                                                                                               

1ο κριτήριο αξιολόγησης: 

                                                      Αναζητώντας τη χαμένη ευτυχία

Α. Η αρθρογράφος προβληματίζεται αναφορικά με το νόημα της αληθινής ευτυχίας στον σύγχρονο κόσμο και διαπιστώνει ότι κατανοούμε συνήθως την αξία της όταν τη χάνουμε. Όσοι ταυτίζουν την ευτυχία με τα υλικά αγαθά, το χρήμα, τη δόξα και την ομορφιά απογοητεύονται εύκολα και έτσι συχνά οδηγούνται στην κατάθλιψη. Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται και από έρευνες ειδικών που αποδίδουν την έλλειψη ευτυχίας σ’ αυτή την αίσθηση ανικανοποίητου των ανθρώπων. Σύμφωνα και με μια οικονομική ερμηνεία του προβλήματος ο αλόγιστος καταναλωτισμός δεν έφερε την ευτυχία στους ανθρώπους γιατί αύξησε τις επιθυμίες τους, αυτές που δεν μπορούν όμως να εκπληρώσουν. Ωστόσο η ειδική ψυχοθεραπεία δε θα μας φέρει την ευτυχία, εάν εμείς δεν έχουμε έναν σκοπό στη ζωή μας. Το τελικό συμπέρασμα είναι πως η ευτυχία θα μας διαφεύγει πάντα αν δεν την αναζητήσουμε στις απλές καθημερινές μας ασχολίες.

Β1. προσφέρονται, αναπόσπαστο, αληθεύει, ζωντάνια, παντοτινά.

Β2. Η συλλογιστική πορεία στην πρώτη παράγραφο είναι παραγωγική, γιατί η αρθρογράφος ξεκινάει με μια γενική θέση (Ευτυχία μεγάλη λέξη φυσικά) και καταλήγει σε ειδικότερες επισημάνσεις γιατί αναφέρει τρόπους αναζήτησής της από ειδικούς καθηγητές, επιστήμονες ή μέσα (χάπια Προζάκ).

Β3. Ο τρόπος πειθούς στην τρίτη παράγραφο του κειμένου είναι η επίκληση στη λογική και τα μέσα τεκμήρια. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται τεκμήριο αυθεντίας (ο Ρίτσαρντ Ράιαν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ράτσεστερ) και τεκμήριο προϊόν έρευνας (σε τρεις έρευνες, που δημοσιεύτηκαν από το 1993…).

Β4. «Φαίνεται, τελικά, πως θεωρούμε ... αναφαίρετο δικαίωμά μας». : Θεματική πρόταση.

       «Όσοι όμως νομίζουν…  τους συνανθρώπους τους». : Λεπτομέρειες - σχόλια.

        Κατακλείδα : δεν έχει.

Β5. Η ευτυχία είναι συνδεδεμένη με τις επιθυμίες και τις επιδιώξεις μας στη ζωή δηλαδή την εκπλήρωση κάποιου σκοπού. Κάθε άνθρωπος που είναι συνειδητοποιημένος κοινωνικά, έχει πάντα κάτι να τον εμπνέει δημιουργικά, να του δίνει νόημα ύπαρξης κι ένα κίνητρο δράσης, όπως είναι οι σπουδές, η δουλειά, τα παιδιά κοκ. Η ζωή του έτσι γίνεται πιο ενδιαφέρουσα και μπορεί ν’ αντέχει την κόπωση, να ξεπερνά τη φθορά του χρόνου και τις δυσκολίες και να βάζει καινούργιους στόχους. Διαφορετικά περιέρχεται σε αδράνεια, ζει μια εντελώς απρόσωπη, κοινωνικά αδιάφορη και πληκτική ζωή, γιατί του λείπει η βούληση, η ενέργεια και η εναλλαγή συναισθημάτων, με μια λέξη δηλαδή το πάθος. Τότε νιώθει απογοήτευση και απαισιοδοξία που τον απομακρύνουν από την ευτυχία.

Β6. Η χρήση των εισαγωγικών στο "Luxury Fever" γίνεται γιατί είναι τίτλος βιβλίου.

    Η χρήση των ερωτηματικών δηλώνει τον προβληματισμό της αρθρογράφου αρχικά για το που βρίσκεται τελικά ή ευτυχία, ερώτημα που θέτει και στον αναγνώστη ενεργοποιώντας έτσι την σκέψη του και συμπληρώνεται με κάποια δόση ειρωνείας στο β΄ ερώτημα (μήπως στο ντιβάνι του ψυχιάτρου;). Σκοπός της αρθρογράφου είναι δηλαδή να ευαισθητοποιήσει περισσότερο τους δέκτες και να θέσει ένα θέμα συνείδησης στον καθένα. Έτσι το κείμενο αποκτά αμεσότητα, το ύφος γίνεται πιο προφορικό και δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην ανάγκη αναζήτησης της ευτυχίας.

Γ΄. Η απάντηση στο θέμα της έκθεσης δίνεται αναλυτικά στη θεματογραφία
 ¨ΕΛΛΟΓΗ ΣΚΕΨΗ¨ σελ. 63-64.