Greeklish: προσοχή!

                Ενιαία εξέταση Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στη Γ΄ Λυκείου 

Κριτήριο αξιολόγησης: 1ο                                                        Παπατσίρος Απόστολος 

Κείμενο 1ο: Greeklish: προσοχή! 

                                                                    (Το κείμενο συντάχθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019) 

I psevdesthisi 2 na nomizis oti to xeperasma ton diskolion egkite (enkite? egkeitai?) sti khrisi (chrisi? xrisi?) tis latinikis anti tis elinikis (ellenikes?) grafis (graphes?)… 

   Σημαντικά κρίσιμο ζήτημα είναι η χρήση τής μιγαδικής γραφής η οποία είναι γνωστή ως Greeklish, δηλαδή η απόδοση των λέξεων με λατινικό αλφάβητο (σύμφωνα με ορισμένες συμβάσεις) σε κείμενα (συνήθως σύντομα μηνύματα) που στέλνονται μέσω διαδικτύου ή κινητών τηλεφώνων. Είναι αλήθεια ότι πριν από τρεις δεκαετίες, στις αρχές τής δεκαετίας τού 1990, όταν άρχισε να εξαπλώνεται η χρήση τού διαδικτύου και αργότερα των κινητών τηλεφώνων, δεν υπήρχαν τεχνικές δυνατότητες για απόδοση των ελληνικών χαρακτήρων. Ως αποτέλεσμα, οι χρήστες ήταν κατά κάποιον τρόπο υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν τη μιγαδική γραφή. Σήμερα όμως, όπως όλοι γνωρίζουν, τα σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα γραφής (υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα κ.λ.π.) διαθέτουν όλα γραμματοσειρές με μονοτονικό (ή και με πολυτονικό, για όσους το επιλέξουν). Και ο τελευταίος μικρός υπολογιστής, το τάμπλετ ή το κινητό τηλέφωνο παρέχουν αυτή τη δυνατότητα. Επομένως, το να θελήσει κάποιος να χρησιμοποιήσει Greeklish είναι δική του συνειδητή επιλογή, που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να εκτιμηθεί ως έξωθεν επιβαλλόμενη μορφή γραπτής επικοινωνίας. 

   Η επιλογή αυτή συνήθως συνδέεται με την ταχύτητα και κάποιες φορές με την οικονομία (αφού χρησιμοποιούνται και τεχνικές συντομογραφικής απόδοσης κάποιων λέξεων), αλλά, δεδομένου ότι αυτή η μορφή γραφής χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο από τους νέους, υποκρύπτει και ένα είδος νεανικής κουλτούρας και τάσης προς δημιουργία ιδιαίτερου κώδικα, διαφορετικού από τον καθιερωμένο. Έτσι, μπορούμε να δούμε να γράφονται κείμενα σαν τα παρακάτω: I psevdesthisi 2 na nomizis oti to xeperasma ton diskolion egkite (enkite? egkeitai?) sti khrisi (chrisi? xrisi?) tis latinikis anti tis elinikis (ellenikes?) grafis (graphes?)… 

   Στην πραγματικότητα εδώ ελλοχεύει ένας κίνδυνος που δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε, γιατί μπορεί οι νέοι άνθρωποι να το πληρώσουν ακριβά στο μέλλον. Γράφοντας συχνά και για πολύ καιρό με αυτόν τον τρόπο, βαθμηδόν αποξενώνονται όλο και περισσότερο από την εικόνα τής λέξης, ενώ όλο και λιγότερο είναι σε θέση να ανακαλέσουν εύκολα στη μνήμη και στο γράψιμό τους την εικόνα τής ορθογραφίας των λέξεων. Και επειδή η ιστορική ορθογραφία των λέξεων δεν είναι πολυτέλεια ή κάτι περιττό, αλλά άμεση (έστω και όχι πάντοτε συνειδητή) σύνδεση με τη σημασία και τη γλωσσική (ετυμολογική) οικογένεια και τη γλωσσική (γραμματικοσυντακτική) σχέση κάθε λέξης, η αποξένωση καταλήγει σε σοβαρές απώλειες στη γνώση και γραπτή χρήση τής γλώσσας. Εν ονόματι μιας χρηστικής, προκλητικά χρησιμοθηρικής, αντίληψης τού αξιακού συστήματος που συνιστά τη γλώσσα, αφήνονται να ατονήσουν ή να χαθούν πολύτιμα συστατικά τής ποιοτικής λειτουργίας της γλώσσας. 

    Ηθικόν δίδαγμα (σε δύο εκδοχές): μην παίζουμε εν ου παικτοίς· εκτός αν … sinidita epilegume na pezume en u pektis. Και γιατί προτιμούμε, αλήθεια, το εκ τού ελληνικού αλφαβήτου (μέσω τής Ετρουσκικής) προελθόν λατινικό αλφάβητο αντί τού ελληνικού που χρησιμοποιούμε στην Ελλάδα από τον 8ο π.Χ. αιώνα μέχρι σήμερα; Μήπως (μέσα στην ξενομανία μας) νομίζουμε ότι χρησιμοποιούμε αγγλικό αλφάβητο;
         «Το ελληνικό αλφάβητο: Αλφάβητο – γραφή – ορθογραφία» Γ. Μπαμπινιώτης 

Κείμενο 2ο : Ποσειδωνιάται 

                                                                              Κ. Π. Καβάφης 

   Ποσειδωνιάταις τοῖς ἐν τῷ Τυρρηνικῷ κόλπῳ τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς Ἕλλησιν οὖσιν ἐκβαρβαρῶσθαι Τυρρηνοῖς ἤ Ρωμαίοις γεγονόσι καὶ τήν τε φωνὴν μεταβεβληκέναι, τά τε πολλὰ τῶν ἐπιτηδευμάτων, ἄγειν δὲ μιάν τινα αὐτοὺς τῶν ἑορτῶν τῶν Ἑλλήνων ἔτι καὶ νῦν, ἐν ᾗ συνιόντες ἀναμιμνήσκονται τῶν ἀρχαίων ὀνομάτων τε καὶ νομίμων, ἀπολοφυράμενοι πρὸς ἀλλήλους καὶ δακρύσαντες ἀπέρχονται.   (Αθήναιος) 

Την γλώσσα την ελληνική οι Ποσειδωνιάται εξέχασαν

τόσους αιώνας ανακατευμένοι 

με Τυρρηνούς, και με Λατίνους, 

κι άλλους ξένους. 

Το μόνο που τους έμενε προγονικό 

ήταν μια ελληνική γιορτή, 

με τελετές ωραίες, με λύρες 

και με αυλούς, με αγώνας και στεφάνους.

Κι είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής 

τα παλαιά τους έθιμα να διηγούνται, 

και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε, 

που μόλις πια τα καταλάμβαναν ολίγοι.

Και πάντα μελαγχολικά τελείων’ η γιορτή τους. 

Γιατί θυμούνταν που κι αυτοί ήσαν Έλληνες - 

Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί· 

και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,

να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά

βγαλμένοι - ω συμφορά! - απ’ τον Ελληνισμό.    [1906] 

Α. Παρατηρήσεις: 

(Κείμενο 1ο) 

1. Να αποδώσετε συνοπτικά τις αιτίες που, κατά τον συγγραφέα, προκαλούν την κυριαρχία των Greeklish στη γραπτή επικοινωνία των νέων (100-120 λέξεις περίπου). 

                                                                                                Μονάδες 15 

2. Ποιος είναι ο κίνδυνος που επισημαίνει ο συγγραφέας στο κείμενο 1 και πώς τεκμηριώνει την άποψή του;                                                                      Μονάδες 15 

3α. Να αποδώσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με συνώνυμές τους διατηρώντας το αρχικό νόημα του κειμένου.                                                              Μονάδες 5 

β.  Να εξηγήσετε από άποψη ύφους τη χρήση Greeklish από τον ίδιο τον συγγραφέα, ιδιαίτερα στον επίλογο και τη σημασία της χρήσης των παρενθέσεων στις περιπτώσεις: (υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα κ.λ.π.), (μέσω τής Ετρουσκικής). 

                                                                                               Μονάδες 5 (3+2) 

4. Ποιο είναι το είδος του κειμένου 1 και ποιος πιστεύετε ότι είναι ο σκοπός του συγγραφέα; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο. 

                                                                                              Μονάδες 15                                                (Κείμενο 2ο) 

1. Γιατί ξέπεσαν οι Ποσειδωνιάτες κατά τον Καβάφη; Ποια η διδακτική αξία του ποιήματος για μας στη σημερινή εποχή;    (120 λέξεις)                        Μονάδες 15 

Β. Παραγωγή λόγου: Υποθέστε ότι εκφωνείτε λόγο στη «Βουλή των εφήβων» για την εθνική σημασία της γλώσσας. Να αναφερθείτε στην αναγκαιότητα της προστασίας και της καθαρότητας της γλώσσας για τη διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητας (400 λέξεις περίπου).
                                                                                             Μονάδες 30 

                                                          Καλή επιτυχία
Για τη γλώσσα και τα προβλήματα μπορείτε να διαβάσετε επίσης στο ενδεικτικό θέμα:   https://papatsiros.blogspot.com/2019/03/mathe-paidi-mou-grammata.html