101 Λάθη στη χρήση της γλώσσας

                          101 Λάθη στη χρήση της γλώσσας       
                                                                                                     
                                                                                                         Παπατσίρος Απόστολος
                                                                                                                      φιλόλογος

     Τα πιο πολλά λάθη που βλέπουμε γραμμένα από τους μαθητές μας ή ακούμε συνήθως από την τηλεόραση, είναι λάθη άγνοιας ή λάθη που γίνονται από απροσεξία και επαναλαμβάνονται από συνήθεια. Ωστόσο τα πιο πολλά γραμματικά, συντακτικά ή ορθογραφικά λάθη μπορούμε να τα αποφύγουμε είτε διαβάζοντας και μαθαίνοντας τον σωστό τους τύπο, είτε επιλέγοντας άλλη διατύπωση για κάτι που δεν είμαστε σίγουροι. Εδώ σταχυολογούνται μερικά από τα πιο συχνά λάθη στον λόγο και κάποια πιο σπάνια για τους πιο απαιτητικούς.  Γράφεται πρώτα το λάθος και μετά το σωστό.  Ας δούμε λοιπόν τα 101 λάθη στον λόγο με την ελπίδα να μην τα κάνουμε κι εμείς:

        Λάθος                                                Σωστό
1. αναπαλαίωση του ιστορικού κτιρίου: αποκατάσταση, συντήρηση ή ανακαίνιση του ιστορικού κτηρίου (η παλαίωση δε νοείται ποτέ εκ νέου για να έχει νόημα το ανα- και δε γίνεται απ’ τον άνθρωπο, γίνεται απ’ τον χρόνο, πχ. κρασιού, ενώ το κτήριο γράφεται με η)
2. δεν μπορώ ν’ ανταπεξέλθω:  ν’αντεπεξέλθω< αντεπεξέχομαι (αντί+επί+εξ+έρχομαι)
3. ακατανόμαστες πράξεις: ακατονόμαστες πράξεις (α+κατά+όνομα)
4. έχω απηυδήσει: έχω απαυδήσει < αυδάω-ω =μιλώ, (εξ ου και άναυδος) αλλά απηύδησα
5. εκφραστική κοινοτυπία: κοινοτοπία εκ του κοινός τόπος δηλ. κάτι είναι σύνηθες
6. μεγενθυντικός φακός: μεγεθυντικός εκ του μεγεθύνω, μεγέθυνση
7. εκ του μακρόθεν: μακρόθεν (χωρίς το εκ, πλεονάζει) ή από μακριά
8. διαρρέω τις πληροφορίες στα κανάλια: οι πληροφορίες διαρρέουν (το ρήμα δεν είναι μεταβατικό), διακινώ ή μεταδίδω ή μεταφέρω τις πληροφορίες πρέπει να πω
9. εν χορδαίς και οργάνοις: εν χορδαίς και οργάνω
10. παρεπιπτόντως: παρεμπιπτόντως, εκ του παρά+εμπίπτω
11. διελκυστίδα: διελκυστίνδα
12. αδιακρίτου φυλής, εθνικότητας: αδιακρίτως φυλής, εθνικότητας
13. αδριάντας: ανδριάντας
14. έωλα επιχειρήματα: αίολα (αβάσιμα) επιχειρήματα, έωλος< εώς= αυγή, (χθεσινός)
15. σπάνιο αμάγαλμα: σπάνιο αμάλγαμα
16. θα αποτανθώ στις αρχές: θα αποταθώ στις Αρχές (εκ του αποτείνομαι = απευθύνομαι)
17. άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου: άνοιξε τον ασκό του Αιόλου
18. διακεκριμένος χειρούργος: χειρουργός (τα -ούργος έχουν αρνητική σημασία πχ. πανούργος, κακούργος...)
19. επί ξηρού ακμής: επί ξυρού ακμής (ξυρός=ξυράφι, στην κόψη του ξυραφιού)
20. το σχοινί έγινε βρόγχος: βρόχος δηλ. θηλιά, ενώ βρόγχος είναι ο αεραγωγός του πνεύμονα
21. λεπτή εγχείριση: λεπτή εγχείρηση, εκ του εγχειρώ= χειρουργώ (ενώ εγχείριση< εγχειρίζω= δίνω με το χέρι σε κάποιον κάτι πχ. μου ενεχείρισε μια επιστολή)
22. έμεινε μεταξεταστέος: μετεξεταστέος (μετά+εξέταση)
23. μετά Χριστού προφήτες: μετά Χριστόν προφήτες
24. εκ των ων άνευ: εκ των ων ούκ άνευ δηλ. είναι κάτι αυτονόητο ή όρος απαράβατος
25. αγχώνομαι συνέχεια: άγχομαι εκ του άγχω, -ομαι=πνίγομαι, (αγχώνω= προκαλώ άγχος)
26. οι μαθητές που εμπλέκονται στο πρόγραμμα: οι μαθητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, το εμπλέκω, -ομαι έχει μόνο αρνητική σημασία, εμπλέκομαι σε κάτι κακό ή παράνομο κύκλωμα, απαγωγή, ληστεία, εξού και πλεκτάνη, διαπλοκή, εμπλοκή...
27. όσον αφορά στο θέμα: όσον αφορά το θέμα (σε σχέση με το θέμα)
28. οι επικεφαλείς των υπουργείων: οι επικεφαλής (άκλιτη λέξη) των υπουργείων
29. οι Στήλες του Ολυμπίου Διός: οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός (στύλος= κολόνα, στήλη=πλάκα)
30. οι απόγονοι του Μέγα Αλέξανδρου: οι επίγονοι του Μεγάλου Αλέξανδρου (οι διάδοχοι)
31. είναι υπέρ του δέοντος σχολαστικός: υπέρ το δέον (υπέρ+γεν. δηλώνει υπεράσπιση)
32. υποθάλπτει την τρομοκρατία: υποθάλπει < θάλπω=θερμαίνω, συντηρώ, εξ ου και θαλπωρή
33. υψηλή κυριότητα: ψιλή κυριότητα
34. υπηρέτησε σαν καθηγητής: υπηρέτησε ως … (το ως αποδίδει ιδιότητα, το σαν παρομοιάζει)
35. σε ζωντανή μετάδοση: σε απευθείας μετάδοση
36. ο αγρός εκμεταλλεύεται από τον αγρότη: ο αγρότης εκμεταλλεύεται τον αγρό (το ρήμα είναι αποθετικό και όχι παθητικό, έχει ενεργητική διάθεση, όπως το διαχειρίζομαι, επεξεργάζομαι...)
37. ευχαριστούμε όλους όσους μας βοήθησαν: όλους όσοι..(το όσοι είναι Υ στη δευτ. πρόταση)
38. παλιρροιακό κύμα: παλιρροϊκό κύμα
39. περιβαντολογικό ζήτημα: περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά και περιβαλλοντολογική μελέτη
40. παρεισφρύω: παρεισφρέω (εισδύω, εισχωρώ), αλλά παρεισέφρησα και παρείσφρηση
41. πληρείς τις προϋποθέσεις: πληροίς (εκ του πληρόω -ῶ, -οίς, -οί) παρομοίως και διαβιοί, υποδηλοί, επιζηλοί... 
42. πήρες λάθος απόφαση: εσφαλμένη ή λαθεμένη απόφαση, το λάθος δεν είναι επίθετο
43. συνοθύλευμα ιδεών: συνονθύλευμα ιδεών
44. του διεθνή αερολιμένα: του διεθνούς αερολιμένα
45. ο διακριθέντας, ο διασωθέντας, ο επιτυχόντας κλπ.: ο διακριθείς, ο διασωθείς, ο επιτυχών...
46. έχει πόρωση με τη μπάλα: πώρωση (εκ του πωρῶ=σκληραίνω, μτφ. είμαι φανατικός)
47. τα προϊόντα διατίθονται: τα προϊόντα διατίθενται
48. η χώρα μας εξαγάγει εσπεριδοειδή: εξάγει δηλ. συνεχώς οπότε χρησιμοποιούμε Ενεστ.
49. στα πλαίσια της επίσκεψης: στο πλαίσιο της επίσκεψης
50. αδυνατεί να μας παρέξει βοήθεια: να μας προσφέρει ή να παράσχει (αδόκιμος Μέλλ.)
51. πρώτη προτεραιότητα: άμεση ή βασική προτεραιότητα (το πρώτη πλεονάζει)
52. τα κόστη των προϊόντων εισαγωγής: το κόστος έχει μόνο Ενικό
53. χάρις την αδιακρισία του: εξαιτίας ή λόγω της αδιακρισίας του
54. ο συγγραφέας διαπραγματεύεται στο κείμενό του: πραγματεύεται δηλαδή αναλύει εκτενώς
55. τα βαριά πυροβολικά της δημοσιογραφίας: το βαρύ πυροβολικό (ανόητος πληθυντικός)
56. πρέπει να επικοινωνήσουμε το μήνυμα: να μεταδώσουμε (το επικοινωνώ είναι αμετάβατο)
57. αποδύομαι την ευθύνη: απεκδύομαι (από+εκδύομαι =ξεντύνομαι, μτφ.αποβάλλω)
58. η οσμή που ανέδυε το πτώμα: ανέδιδε (αναδίδω), αναδύεται κάτι από το νερό, τη θάλασσα
59. ανάλαβε ο ίδιος την ευθύνη: ανέλαβε ο ίδιος την ευθύνη, το ανάλαβε είναι προστακτική
60. εξελέγη αεροπαγίτης: εξελέγη αρεοπαγίτης (Άρειος Πάγος)
61. τηρεί απαρέκλιτη πορεία: απαρέγκλιτη δηλ. σταθερή (από το α+παρά+εν+κλίνω)
62. το κατάπταιστο δημοσίευμα: το κατάπτυστο (από το κατά+πτύω= φτύνω)
63. τα υποβολιμιαία σχέδια εξόντωσης: υποβολιμαία από το υποβάλλω, υποβολή
64. έβαλε τη μουσική στο διαπασών: στη διαπασών
65. έδωσε το ¨παρόν¨ στην εκδήλωση: το παρών δηλ. την παρουσία, το παρόν είναι χρόνος
66. αυτός καθ’ εαυτός ο ίδιος: αυτός καθ’εαυτόν ο ίδιος
67. η υγεία του παρουσίασε θεαματική επιδείνωση: δραματική, ραγδαία επιδείνωση
68. ο καιρός θα παρουσιάσει ραγδαία βελτίωση αύριο: θεαματική βελτίωση
69. την περί ου ο λόγος: την περί ης ο λόγος
70. πόσο μάλλον: πόσω μάλλον
71. σαράντα ένα σελίδα: σαράντα μία σελίδα
72. ραντεβού στις μία: στη μία
73. τεσσερισήμισι χρόνια: τεσσεράμισι χρόνια
74. ο υπ’ αριθμόν ένας κίνδυνος: ο υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος
75. ενάντια των δικαιωμάτων των εργατών: ενάντια στα …ή εναντίον των δικαιωμάτων
76. ενδεχόμενα να υπάρξουν διαφωνίες: ενδεχομένως
77. αντιδρούμε κύρια στην κατάργηση της μονιμότητας: κυρίως
78. πιθανά να υπάρξουν αντιδράσεις: πιθανόν ή πιθανώς
79. όπως είπα και προηγούμενα: προηγουμένως
80. έχω ιδιαιτέρως καλή μνήμη: ιδιαίτερα
81. καταρχήν θα σας πω: καταρχάς δηλ. στην αρχή, καταρχήν σημαίνει στα κύρια σημεία
82. δε διάβασα το βιβλίο, απλά το ξεφύλλισα: απλώς δηλ. μόνο, απλά σημαίνει με απλό τρόπο, πχ.  μιλώ απλά 
83. οι μαθητές παρελάζουν: παρελαύνουν ή παρήλασαν, θα παρελάσουν (εκ του ελαύνω)
84. η ιεραρχία των στόχων: η ιεράρχηση των στόχων, ενώ λέμε εκκλησιαστική ιεραρχία
85. προκάλεσε πολλά καλά στον τόπο του: πρόσφερε, ενώ το προκαλώ για κάτι δυσάρεστο
86. καταδικάστηκε σε εικοσαετή φυλάκιση: κάθειρξη (μέχρι 5 χρόνια λέγεται φυλάκιση)
87. οι πολιτικές για το μεταναστευτικό: η πολιτική για το μεταναστευτικό
88. οι μετοχές της εταιρείας διαπραγματεύτηκαν σε τιμές ρεκόρ: πουλήθηκαν ή αγοράστηκαν ή έγιναν αντικείμενο διαπραγμάτευσης
89. τα δικαιώματά μας δε διαπραγματεύονται: δε γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης, ενώ οι άνθρωποι διαπραγματεύονται τους όρους της συμφωνίας
90. καθένας πολίτης είναι ελεύθερος να αποφασίζει: κάθε πολίτης
91. τόσα πολλά άτομα που να χωρέσουν: τόσο πολλά άτομα
92. ότι είπες, έκανα: ό,τι είπες, έκανα
93. γίνονται έκτροπα και βιοπραγίες: βιαιοπραγίες (βίαιος +πράττω)
94. η σωρός του νεκρού: η σορός του νεκρού
95. οι βίαιες συμπεριφορές των ανθρώπων: η βίαιη συμπεριφορά των ανθρώπων
96. οι τακτικές των αντιπάλων μας: η τακτική των αντιπάλων μας
97. θα παράξει έργο: θα προσφέρει έργο, θα αποδώσει (αδόκιμος Μέλλ. το άξω)
98. σύσφιξη των σχέσεων: σύσφιγξη (εκ του συσφίγγω) των σχέσεων
99. θέλω να σου εφιστήσω την προσοχή: να σου επιστήσω ή σου εφιστώ την προσοχή
100. δεν απολαμβάνει της εμπιστοσύνης: δεν απολαύει της εμπιστοσύνης ή δεν απολαμβάνει την εμπιστοσύνη κάποιου
101. ελλοχεύει τον κίνδυνο: ελλοχεύει ο κίνδυνος, το ρήμα (ελλοχεύω=καραδοκώ, παραμονεύω) είναι αμετάβατο δεν παίρνει αντικείμενο. 

Για περισσότερα λάθη διαβάστε και τα δημοσιευμένα κείμενα:
"Γλωσσικά ατοπήματα  1": http://papatsiros.blogspot.gr/2015/02/1.html

Arunas Zilys  "Ιπτάμενο σχολείο"