ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ ΚΑΙ Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ
Παπατσίρος Απόστολος
Φιλόλογος
ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ
1) Τα μάρμαρα από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα, που είχαν κλαπεί από τον λόρδο Έλγιν από το 1801 εως το 1804, δεν είναι ένα αυτοτελές έργο, ώστε να μπορεί να νομιμοποιείται η κατοχή του με διάφορους τίτλους ιδιοκτησίας, όπως συμβαίνει με τους πίνακες ζωγραφικής. Τα μάρμαρα αυτά ήταν κυρίως από τη ζωφόρο, τις μετόπες και τα αετώματα και πλαισίωναν το συνολικό αρχιτεκτονικό δημιούργημα του ναού με την απαράμιλλη αισθητική τους, οπότε πρέπει να επιστραφούν στο φυσικό χώρο που τα γέννησε για να επανασυνδεθούν ιστορικά και αισθητικά με το λεηλατημένο μνημείο. Ενδεικτικά αναφέρεται πως υπάρχουν πολλά γλυπτά που το μισό κομμάτι τους είναι στην Αθήνα και το άλλο μισό βρίσκεται στην Αγγλία.
2) Το δίκαιο που επικαλούνται οι Άγγλοι για την κατοχή των μαρμάρων, δεν έχει νομική βάση -κι ας τα αγόρασαν από τον Έλγιν το 1816- γιατί ήταν προϊόν κλοπής, αρχαιοκαπηλίας και λαφυραγωγίας. Επρόκειτο ασφαλώς για επαίσχυντη πράξη ιεροσυλίας, γιατί ενώ ο Έλγιν είχε οθωμανικό πουγιουρδί -όχι σουλτανικό φιρμάνι- μόνο για να φτιάξει εκμαγεία, δηλαδή καλούπια για αντίγραφα, αυτός πριόνισε και απέκοψε βίαια τα μάρμαρα από τις βάσεις τους και κατέστρεψε αρκετά κατά το κατέβασμα με σχοινιά και γάντζους ή κατά τη μεταφορά τους με κάρα στο λιμάνι του Πειραιά. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ήρθε και το ναυάγιο του πλοίου (Μέντωρ) που τα μετέφερε, έξω από τα Κύθηρα, για να ολοκληρώσει την καταστροφή. Τα γλυπτά έμειναν στον βυθό έως και δύο έτη μέχρι την τελική ανέλκυσή τους από Καλύμνιους δύτες, ώσπου μεταφέρθηκαν τελικά στην Αγγλία στην ιδιωτική συλλογή του Έλγιν.
3) Τα μάρμαρα του Παρθενώνα είναι τεκμήρια της ιστορίας της τέχνης και ως εκ τούτου της πολιτισμικής συνέχειας των Ελλήνων. Δεν μπορεί κανείς να υποκλέψει την ιστορία ενός άλλου λαού, να οικειοποιηθεί την τέχνη του, αγνοώντας το ηθικό του δικαίωμα να απολαμβάνει την αισθητική αρτιότητα και ομορφιά των μνημείων του τόπου του και να επανασυνδέεται νοερά με την πολιτισμική του παράδοση. Το αττικό τοπίο που διαμόρφωσε καλλιτεχνικά αυτό το αισθητικό πρότυπο είναι και ο φυσικός παραπληρωματικός χώρος που πρέπει να εκτίθενται τα γλυπτά αυτά. Τα μνημεία αποκτούν ξανά την καλλιτεχνική και πολιτισμική τους διάσταση όταν εντάσσονται στο φυσικό τους χώρο και αποκαθιστούν την αισθητική τους ισορροπία με το περιβάλλον, φυσικό και κοινωνικό.
4) Η ύπαρξη ενός ευρύτερου συμβολισμού στα μάρμαρα του Παρθενώνα, που περιλαμβάνει τις κατακτήσεις του πολιτικού ορθολογισμού, τη διαλεκτική φιλοσοφία, τις ανθρωπιστικές αξίες και το ιδανικό της αθηναϊκής δημοκρατίας, καθιστά το έργο διαχρονικά αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και της παράδοσης των Ελλήνων. Η έκθεση των μαρμάρων σε άλλο κράτος, μακριά από την πατρίδα και τους φυσικούς τους κληρονόμους, αναιρεί όλον αυτό τον ιδιαίτερο συμβολισμό αξιών, που γεννήθηκαν στο αττικό τοπίο. Είναι σαν να εκθέτουμε στην Αθήνα μεγαλιθικούς βράχους του Στόουνχεντζ. Τέτοια μοναδικά μνημεία αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά των λαών και προστατεύονται από την UNESCO, η οποία έχει μάλιστα και ως έμβλημα (!) τον Παρθενώνα.
5) Η μόνιμη δικαιολογία των Άγγλων, όλα αυτά τα χρόνια της αμφισβήτησης της κατοχής των μαρμάρων και της διεκδίκησής τους από την ελληνική πλευρά, ήταν ότι δεν έχουμε ένα σύγχρονο και ασφαλές μουσείο στην Αθήνα. Τώρα που το μουσείο της Ακρόπολης έγινε πράξη (2009) και πληροί τους όρους ασφαλούς φύλαξης και προστασίας γιατί δεν τα επιστρέφουν; Αντίθετα οι ίδιοι δε σεβάστηκαν καθόλου τα μνημεία αυτά και τα χρησιμοποίησαν ως ¨ντεκόρ¨ σε διάφορες εκδηλώσεις και δεξιώσεις στους χώρους του Βρετανικού Μουσείου του Λονδίνου. Η επιμονή τους δε να λευκάνουν την όψη των μαρμάρων, τους οδήγησε στο να χρησιμοποιήσουν δραστικό οξύ καθαρισμού το 1938, που δυστυχώς αλλοίωσε το φυσικό χρώμα του πεντελικού μαρμάρου.
7) Οι Άγγλοι έχουν εκμεταλλευτεί οικονομικά ξένες αρχαιότητες από όλο τον κόσμο στα μουσεία τους και πρέπει κάποτε να σταματήσει αυτή η υφαρπαγή εθνικού πλούτου άλλων λαών και να αποδοθούν οι αρχαιότητες στους φυσικούς κατόχους τους. Ακόμα είναι αντιφατικό η Ευρωπαϊκή Ένωση να χρηματοδοτεί τις εργασίες αναστύλωσης της Ακρόπολης και η Αγγλία ως χώρα μέλος, να εξακολουθεί να κρατά για λογαριασμό της τα κομμάτια του Παρθενώνα.
Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ
Τα μνημεία του παρελθόντος είτε βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορους τόπους, είτε εκτίθενται σε μουσεία έχουν αξία καλλιτεχνική, ιστορική, πολιτιστική, κοινωνική, πολιτική και οικονομική.
Συγκεκριμένα:
Α) Καλλιτεχνική αξία: Τα μνημεία έχουν χαρακτηριστεί ως μνημεία, γιατί θεωρούνται έργα άξια μνήμης, είναι δηλαδή όντως αξιόλογα και αξιοσέβαστα ως καλλιτεχνικά δημιουργήματα ή τεχνικές κατασκευές που ικανοποιούσαν αισθητικές ή άλλες ανάγκες της εποχής τους, ηθικές αναζητήσεις ή και πνευματικές ανησυχίες των δημιουργών τους. Η αισθητική τους παραπέμπει σε ρυθμούς ή τεχνοτροπίες που αγαπούσαν οι άνθρωποι στο μακρινό παρελθόν και φανερώνουν το ιδιαίτερο ύφος, τα καλλιτεχνικά πρότυπα, την καλαισθησία, τις αρετές και τις πνευματικές αξίες κάθε λαού. Η αξία των μνημείων αυτών ενισχύεται περισσότερο αν αναλογιστεί κανείς ότι κατασκευάστηκαν από τη συντονισμένη εργασία χιλιάδων ανθρώπων, ελεύθερων και δούλων, που δούλευαν με τα μηχανικά και τα τεχνικά μέσα ή τις μεθόδους της εποχής τους, γεγονός που προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη κατάπληξη και παγκόσμιο θαυμασμό. Για παράδειγμα θεωρείται ασύλληπτο το πως οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έφτιαξαν τις πυραμίδες χωρίς τη χρήση ανυψωτικών μηχανών ή ανεξήγητο το πως και γιατί οι προϊστορικοί κάτοικοι της Αγγλίας μετέφεραν κι έστησαν τους γιγάντιους ογκόλιθους στο Στόουνχεντζ (2800 π.Χ).
Β) Ιστορική αξία: Κάθε λαός έχει μια ξεχωριστή ιστορία που επιβιώνει ως σήμερα στα μνημεία του πολιτισμού του. Η τέχνη είναι η καλύτερη μέθοδος ¨αναψηλάφησης¨ και αναδίφησης στο ιστορικό παρελθόν ενός λαού, για να καταλάβουμε την ιδιαιτερότητά του και τη συμβολή του στον παγκόσμιο πολιτισμό. Ιστορία δεν είναι μόνο τα πολεμικά ή τα πολιτικά γεγονότα, αλλά και τα έργα ή τα μνημεία που δημιούργησαν οι άνθρωποι και άφησαν πίσω τους ως ιδιαίτερο και ανεξίτηλο ίχνος. Εάν λοιπόν θέλουμε να γνωρίσουμε καλύτερα τους προγόνους μας και να αποκτήσουμε ιστορική συνείδηση και ταυτότητα, πρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα την τέχνη τους και να αναπτύξουμε μια πιο γόνιμη σχέση με τα μνημεία τους.
Γ) Πολιτιστική αξία: Τα μνημεία είναι παγκόσμια κληρονομιά και προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις ως κατάλοιπα του ξεχωριστού παρελθόντος και της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας των λαών. Αποτελούν για αυτό σημείο αναφοράς για κάθε πολιτισμένο άνθρωπο και σημείο συνάντησης για τους περιηγητές ή επισκέπτες τους απ’ όλο τον κόσμο. Οι πολιτιστικές αξίες που αντιπροσωπεύουν τα ιστορικά μνημεία φέρνουν πιο κοντά τους λαούς και γεφυρώνουν το μεταξύ τους χάσμα ή τις πολιτικές, κοινωνικές και φυλετικές διαφορές ή τις οικονομικές αντιπαραθέσεις.
Δ) Κοινωνική αξία: Τα μνημεία είναι σύμβολα ενότητας και ομοψυχίας για κάθε κοινωνία που θέλει να αναπτύξει έναν ξεχωριστό ¨διάλογο¨ με το παρελθόν της και τις αξίες των προγόνων της, για να διασώσει τη μνήμη της και ν’ αποκτήσει τον αναγκαίο αυτοπροσδιορισμό της. Όσοι επισκέπτονται μουσεία ή περπατούν και συζητούν στους υπαίθριους αρχαιολογικούς χώρους νιώθουν ομόθυμα συναισθήματα και συνδέονται βιωματικά με το παρελθόν τους. Τα μνημεία γίνονται ένα κομμάτι της ψυχής τους και συμβολίζουν ακόμα ολόκληρο το έθνος. Ο Παρθενώνας είναι το οικόσημό μας, το εθνικό μας σύμβολο στο εξωτερικό, πιο αναγνωρίσιμο κι από τη σημαία μας ή περίπου ισοδύναμο.
Ε) Πολιτική αξία: Τα μνημεία είναι ιστορικά τεκμήρια ώστε να επανασυνδεθεί ένας λαός κοινωνικά και πνευματικά με το παρελθόν του ή να αποδείξει τη διαχρονική του παρουσία σ’ έναν τόπο, αν αυτή αμφισβητείται. Για παράδειγμα η ανακάλυψη του βασιλικού τάφου της Βεργίνας ήταν αδιάψευστο τεκμήριο για την ελληνικότητα της Μακεδονίας ή των Μακεδόνων και έχει μεγάλη πολιτική σημασία - εκτός από αρχαιολογική και πολιτιστική - για όσους αμφισβητούν ή διεκδικούν τη Μακεδονία.
ΣΤ) Οικονομική αξία: Για μια χώρα με μακρά παράδοση πολιτισμού, όπως η Ελλάδα, η ύπαρξη ιστορικών μνημείων είναι ένα σπουδαίο εθνικό κεφάλαιο, που πρέπει να προβάλλεται διεθνώς και να αξιοποιείται τουριστικά. Σε μια πολύ δύσκολη εποχή, που η οικονομία δυστυχώς καθορίζει όλες τις εξελίξεις σε κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο, πρέπει να εξασφαλίσουμε τις αποδόσεις του τουρισμού για την οικονομία μας και να εξισορροπήσουμε το ελλειμματικό ισοζύγιο συναλλαγών επιμένοντας στην ανάδειξη και προστασία των μνημείων μας προσελκύοντας κόσμο, αποτρέποντας ωστόσο την απαράδεκτη εμπορευματοποίηση της εικόνας τους για διαφημιστικούς λόγους.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
1) «Όταν αντίκρισα τα μάρμαρα στο Βρετανικό Μουσείο, αν και χωρίς φανατικό εθνικισμό, με πλημμύρισε ένα συναίσθημα θλίψης, όπως όταν αντικρίζεις κάποιον στην εξορία. Σίγουρα τέτοια αντικείμενα ανήκουν σ’ ένα και μοναδικό τόπο, όπου κυριαρχεί το φως και η ατμόσφαιρα είναι ταιριαστή. Νομίζω πως στο Λονδίνο -ίσως να φταίει ο καθαρισμός- έχουν κιτρινίσει. Πιστεύω πως όταν μια μέρα επιστρέψουν, ο ήλιος θα τους ξαναδώσει το αρχικό τους χρώμα».
Οδυσσέας Ελύτης
2) «Οι πολιτισμένοι λαοί της Ευρώπης προκάλεσαν περισσότερο κακό στα μνημεία της Αθήνας σε διάστημα 150 χρόνων από όλους μαζί τους βαρβάρους κατά τη διάρκεια αιώνων. Είναι σκληρό να σκεφτεί κανείς ότι ενώ ο Αλάριχος και ο Μωάμεθ ο Β΄ σεβάστηκαν τον Παρθενώνα, ο Μοροζίνι (1687) και ο Έλγιν (1801-04) τον γκρέμισαν».
Σατωβριάνδος
3) «Όταν οι δυτικές δυνάμεις δημιουργούν με τις διομολογήσεις οικονομικά και πολιτικά προγεφυρώματα στην οθωμανική Ανατολή, το κυνήγι των αρχαιοτήτων παίρνει μορφή λυσσαλέας επιδρομής. Επιστρατεύονται όλα τα μέσα, η διπλωματική παρέμβαση που αποσπά ειδικές άδειες από το τουρκικό κράτος για ακρωτηριασμό μνημείων, η εξαγορά, ακόμα και η βία. Οργανώνονται δίκτυα πληροφοριοδοτών για επισήμανση αρχαιοτήτων, διεξάγονται μυστικές ανασκαφές και πραγματοποιούνται μυθιστορηματικές εξαγωγές των λαφύρων... Εστεμμένοι και κροίσοι φιλοδοξούν να στολίσουν τους κήπους και τα ανάκτορά τους με ελληνικά γλυπτά, όπως οι Ρωμαίοι. Και πληρώνουν αστρονομικά ποσά… Πολλοί από τους Ευρωπαίους που ταξιδεύουν στην Ελλάδα κατά την τουρκοκρατία, με οθωμανικό πουγιουρδί ή χωρίς πουγιουρδί αλλά με γεμάτο πουγγί, είναι αρχαιοσυλλέκτες και αρχαιοκάπηλοι. Εξαγοράζουν τους Τούρκους και τρομοκρατούν τους Έλληνες.
...Τα λάφυρα των αγγλικών βανδαλισμών από τον Έλγιν στην Ακρόπολη θα καταλήξουν στο Λονδίνο, ύστερα από δραματικές περιπέτειες, τραυματισμένα και αποδεκατισμένα. Ναυάγιο του καραβιού στα Κύθηρα, ανέλκυση των γλυπτών, καταστροφές…Την ώρα που τα συνεργεία του Έλγιν έστηναν τις σκαλωσιές στον Παρθενώνα και το Ερεχθείο, στην Ελευσίνα, ένας άλλος Άγγλος o Edward Clarke, εφοδιασμένος με πουγιουρδί του Τούρκου βοεβόδα, έκλεβε, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων, το πολυσέβαστο και ιερό για τους αγρότες κολοσσιαίο άγαλμα της Δήμητρας…
Οι διαρπαγές και καταστροφές των αρχαιοτήτων από τη Δύση στους αιώνες της τουρκοκρατίας αποτελούν μαύρη σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας…Η ιδιοποίηση από τη Δύση των ελληνικών πολιτιστικών θησαυρών είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της αποικιοκρατίας. Θεμιτή πράξη η λεηλασία ή εκρίζωση των μνημείων, δικαίωμα του ισχυρού, λεία πολέμου…Την κατακραυγή για τους βανδαλισμούς του Έλγιν στην Ακρόπολη αντιμετώπισαν οι άνθρωποι της εξουσίας που εξέφραζαν την πολιτική του αγγλικού ιμπεριαλισμού, με το ψεύδος και τη συκοφαντία. Ισχυρίσθηκαν ότι τα μνημεία κινδύνευαν από την απαιδευσία των Ελλήνων, που όχι μόνο αδιαφορούσαν για τα λείψανα του αρχαίου πολιτισμού αλλά και τα κατέστρεφαν οι ίδιοι. Και αξίωναν την ευγνωμοσύνη της ανθρωπότητας για τις υπηρεσίες τους στον πολιτισμό.
Προφάσεις αμαρτωλές και γελοίες ανακρίβειες. Οι υπόδουλοι Έλληνες ήταν απαίδευτοι αλλά είχαν επίγνωση της ιστορίας τους και του αρχαίου πολιτισμού. Έτρεφαν σχεδόν δεισιδαίμονα προσήλωση στα μνημεία και το γλυπτικό πλούτο που έκρυβε η ελληνική γη. Πίστευαν πως έχουν προστατευτικές, ιαματικές και άλλες μαγικές ιδιότητες… Πίστευαν πως τα λείψανα του αρχαίου κόσμου, τα αγάλματα, τα ενεπίγραφα μάρμαρα ήταν ευλογία για τον τόπο… Μάτωνε η ψυχή τους μπροστά στη σύληση και τη σκύλευση, τη λεηλασία και την καταστροφή των μνημείων».
Κυριάκος Σιμόπουλος (Ξενοκρατία, Μισελληνισμός και Υποτέλεια, εκδ. Στάχυ 1999)
4) «Είχα δυο αγάλματα περίφημα, μια γυναίκα κι ένα βασιλόπουλο, ίδια, φαίνονταν οι φλέβες τους, τόση εντέλειαν είχαν. Όταν χάλασαν τον Πόρο, τα’ χαν κάτι στρατιώτες, και στ’ Άργος θα τα πουλούσαν των Ευρωπαίων. Χίλια τάλαρα γύρευαν. Πήρα τους στρατιώτες, τους μίλησα: Αυτά, και δέκα χιλιάδες τάλαρα να σας δώσουνε, να μην το καταδεχτείτε να βγουν από την πατρίδα μας. Γι’ αυτά πολεμήσαμε…».
Μακρυγιάννης
5) Παράσχος, Aχιλλεύς
Eις το Ωρολόγιον της Aγοράς *
...
B΄
Ένας Mιλόρδος μια φορά, του σκότους ένας Σκώτος,
Mες στους ανθρώπους έσχατος, μες στους αχρείους πρώτος,
Ήλθε στη γη της Aθηνάς σ' άλλο καιρό και χρόνο
K' έστησε το ρολόγι αυτό στην αγορά κολώνα,
Kι αυτός δεν πήρε τίποτα, δεν πήρε παρά μόνο
Oλίγα παληομάρμαρα του γέρο-Παρθενώνα.
Eίχε το χέρι ανοιχτό, πολύ μας αγαπούσε·
Ήτον φιλέλλην, καθώς λέν' κι αυτόν τον ʼμπους τώρα...
Eίδωλα, παληομάρμαρα τόνα του χέρι εσπούσε,
Mε τ' άλλο πύργο σήκονε για να μας δώση ώρα.
Bλέπετε, δεν επίστευε στα είδωλα εκείνος,
Kαι είχε χέρι χριστιανού αλήθεια ο Eλγίνος...
...
Δ΄
Bάλτε φωτιά και κάψτε το· δεν είν' αυτό ρολόγι
Tου Γιούδα είν' τ' αργύρια, κατάρας μοιρολόγι·
Γκρεμίστε το· δεν έχομε ανάγκη να τ' ακούμε·
Δεν τον ξεχνούμε κι αν χαθή το φίλεμα το πλάνο·
Θαρρούσε ο μωρός μ' αυτό πως θα τον θυμηθούμε!
Ωσάν να μη πηγαίνωμε στον Παρθενώνα επάνω,
Ωσάν να μη κυττάζωμε εις το αέτωμά του
Γραμμένο με το χέρι του τ' ανίερ' όνομά του.
Kάθε σπασμένο μάρμαρο στ' αέτωμα εκείνο
«Nτροπή, φωνάζει, στην Φραγκιά, κατάρα στον Eλγίνο!
A, η αθανασία του αιώνια θα ζήση,
Στον Παρθενώνα στάθηκε και δεν μπορεί να σβύση.
Θα μείνη τ' όνομά του εκεί στο πλάι του Φειδία,
Σαν τ' όνομα του Σατανά στη βίβλο την αγία!
* (Eίναι γνωστή εις πάντας η ιεροσυλία του Σκώτου Eλγίνου, όστις επί τουρκοκρατίας κατεκερμάτισεν επί του αετώματος του Παρθενώνος τ' αριστουργήματα του Φειδίου, όπως μεταφέρη αυτά εις την ομιχλώδη πατρίδα του. Tο της αγοράς ωρολόγιον ήτο το αντίτιμον των αριστουργημάτων εκείνων!...
Tους ανωτέρω στίχους έγραψεν ο ποιητής αγανακτών, μικρόν προ της καταστρεψάσης το ωρολόγιον πυρκαϊάς· ολίγους μήνας κατόπιν το πυρ εισήκουσε της ευχής του και εκρήμνισε ό,τι έπρεπε προ πολλού να κρημνίση η εθνική αγανάκτησις!)
Διαβάστε σχετικά: Γιατί οι ξένοι λατρεύουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό; http://papatsiros.blogspot.gr/2014/10/blog-post.html
3) Τα μάρμαρα του Παρθενώνα είναι τεκμήρια της ιστορίας της τέχνης και ως εκ τούτου της πολιτισμικής συνέχειας των Ελλήνων. Δεν μπορεί κανείς να υποκλέψει την ιστορία ενός άλλου λαού, να οικειοποιηθεί την τέχνη του, αγνοώντας το ηθικό του δικαίωμα να απολαμβάνει την αισθητική αρτιότητα και ομορφιά των μνημείων του τόπου του και να επανασυνδέεται νοερά με την πολιτισμική του παράδοση. Το αττικό τοπίο που διαμόρφωσε καλλιτεχνικά αυτό το αισθητικό πρότυπο είναι και ο φυσικός παραπληρωματικός χώρος που πρέπει να εκτίθενται τα γλυπτά αυτά. Τα μνημεία αποκτούν ξανά την καλλιτεχνική και πολιτισμική τους διάσταση όταν εντάσσονται στο φυσικό τους χώρο και αποκαθιστούν την αισθητική τους ισορροπία με το περιβάλλον, φυσικό και κοινωνικό.
4) Η ύπαρξη ενός ευρύτερου συμβολισμού στα μάρμαρα του Παρθενώνα, που περιλαμβάνει τις κατακτήσεις του πολιτικού ορθολογισμού, τη διαλεκτική φιλοσοφία, τις ανθρωπιστικές αξίες και το ιδανικό της αθηναϊκής δημοκρατίας, καθιστά το έργο διαχρονικά αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και της παράδοσης των Ελλήνων. Η έκθεση των μαρμάρων σε άλλο κράτος, μακριά από την πατρίδα και τους φυσικούς τους κληρονόμους, αναιρεί όλον αυτό τον ιδιαίτερο συμβολισμό αξιών, που γεννήθηκαν στο αττικό τοπίο. Είναι σαν να εκθέτουμε στην Αθήνα μεγαλιθικούς βράχους του Στόουνχεντζ. Τέτοια μοναδικά μνημεία αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά των λαών και προστατεύονται από την UNESCO, η οποία έχει μάλιστα και ως έμβλημα (!) τον Παρθενώνα.
5) Η μόνιμη δικαιολογία των Άγγλων, όλα αυτά τα χρόνια της αμφισβήτησης της κατοχής των μαρμάρων και της διεκδίκησής τους από την ελληνική πλευρά, ήταν ότι δεν έχουμε ένα σύγχρονο και ασφαλές μουσείο στην Αθήνα. Τώρα που το μουσείο της Ακρόπολης έγινε πράξη (2009) και πληροί τους όρους ασφαλούς φύλαξης και προστασίας γιατί δεν τα επιστρέφουν; Αντίθετα οι ίδιοι δε σεβάστηκαν καθόλου τα μνημεία αυτά και τα χρησιμοποίησαν ως ¨ντεκόρ¨ σε διάφορες εκδηλώσεις και δεξιώσεις στους χώρους του Βρετανικού Μουσείου του Λονδίνου. Η επιμονή τους δε να λευκάνουν την όψη των μαρμάρων, τους οδήγησε στο να χρησιμοποιήσουν δραστικό οξύ καθαρισμού το 1938, που δυστυχώς αλλοίωσε το φυσικό χρώμα του πεντελικού μαρμάρου.
6) Η επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα ανταποκρίνεται και στο κοινό αίσθημα των Άγγλων, οι οποίοι σε συντριπτικό ποσοστό (92%) από τη δεκαετία του ΄80, είχαν ταχθεί υπέρ της επιστροφής τους στην Ελλάδα σε τηλεφωνική δημοσκόπηση, που έγινε για τηλεοπτική εκπομπή του καναλιού 4. Την ίδια τάση κατέγραψαν και άλλες δημοσκοπήσεις που έγιναν αργότερα και ανάλογη αίσθηση υπάρχει και στα περισσότερα μέλη του αγγλικού κοινοβουλίου, ιδίως του εργατικού κόμματος και των φιλελευθέρων. Πιο ένθερμοι υποστηρικτές του ελληνικού αιτήματος για τον επαναπατρισμό των μαρμάρων είναι Άγγλοι συγγραφείς, πανεπιστημιακοί, καλλιτέχνες και δημοσιογράφοι που ίδρυσαν και επιτροπή για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα.
7) Οι Άγγλοι έχουν εκμεταλλευτεί οικονομικά ξένες αρχαιότητες από όλο τον κόσμο στα μουσεία τους και πρέπει κάποτε να σταματήσει αυτή η υφαρπαγή εθνικού πλούτου άλλων λαών και να αποδοθούν οι αρχαιότητες στους φυσικούς κατόχους τους. Ακόμα είναι αντιφατικό η Ευρωπαϊκή Ένωση να χρηματοδοτεί τις εργασίες αναστύλωσης της Ακρόπολης και η Αγγλία ως χώρα μέλος, να εξακολουθεί να κρατά για λογαριασμό της τα κομμάτια του Παρθενώνα.
Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ
Τα μνημεία του παρελθόντος είτε βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορους τόπους, είτε εκτίθενται σε μουσεία έχουν αξία καλλιτεχνική, ιστορική, πολιτιστική, κοινωνική, πολιτική και οικονομική.
Συγκεκριμένα:
Α) Καλλιτεχνική αξία: Τα μνημεία έχουν χαρακτηριστεί ως μνημεία, γιατί θεωρούνται έργα άξια μνήμης, είναι δηλαδή όντως αξιόλογα και αξιοσέβαστα ως καλλιτεχνικά δημιουργήματα ή τεχνικές κατασκευές που ικανοποιούσαν αισθητικές ή άλλες ανάγκες της εποχής τους, ηθικές αναζητήσεις ή και πνευματικές ανησυχίες των δημιουργών τους. Η αισθητική τους παραπέμπει σε ρυθμούς ή τεχνοτροπίες που αγαπούσαν οι άνθρωποι στο μακρινό παρελθόν και φανερώνουν το ιδιαίτερο ύφος, τα καλλιτεχνικά πρότυπα, την καλαισθησία, τις αρετές και τις πνευματικές αξίες κάθε λαού. Η αξία των μνημείων αυτών ενισχύεται περισσότερο αν αναλογιστεί κανείς ότι κατασκευάστηκαν από τη συντονισμένη εργασία χιλιάδων ανθρώπων, ελεύθερων και δούλων, που δούλευαν με τα μηχανικά και τα τεχνικά μέσα ή τις μεθόδους της εποχής τους, γεγονός που προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη κατάπληξη και παγκόσμιο θαυμασμό. Για παράδειγμα θεωρείται ασύλληπτο το πως οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έφτιαξαν τις πυραμίδες χωρίς τη χρήση ανυψωτικών μηχανών ή ανεξήγητο το πως και γιατί οι προϊστορικοί κάτοικοι της Αγγλίας μετέφεραν κι έστησαν τους γιγάντιους ογκόλιθους στο Στόουνχεντζ (2800 π.Χ).
Β) Ιστορική αξία: Κάθε λαός έχει μια ξεχωριστή ιστορία που επιβιώνει ως σήμερα στα μνημεία του πολιτισμού του. Η τέχνη είναι η καλύτερη μέθοδος ¨αναψηλάφησης¨ και αναδίφησης στο ιστορικό παρελθόν ενός λαού, για να καταλάβουμε την ιδιαιτερότητά του και τη συμβολή του στον παγκόσμιο πολιτισμό. Ιστορία δεν είναι μόνο τα πολεμικά ή τα πολιτικά γεγονότα, αλλά και τα έργα ή τα μνημεία που δημιούργησαν οι άνθρωποι και άφησαν πίσω τους ως ιδιαίτερο και ανεξίτηλο ίχνος. Εάν λοιπόν θέλουμε να γνωρίσουμε καλύτερα τους προγόνους μας και να αποκτήσουμε ιστορική συνείδηση και ταυτότητα, πρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα την τέχνη τους και να αναπτύξουμε μια πιο γόνιμη σχέση με τα μνημεία τους.
Γ) Πολιτιστική αξία: Τα μνημεία είναι παγκόσμια κληρονομιά και προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις ως κατάλοιπα του ξεχωριστού παρελθόντος και της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας των λαών. Αποτελούν για αυτό σημείο αναφοράς για κάθε πολιτισμένο άνθρωπο και σημείο συνάντησης για τους περιηγητές ή επισκέπτες τους απ’ όλο τον κόσμο. Οι πολιτιστικές αξίες που αντιπροσωπεύουν τα ιστορικά μνημεία φέρνουν πιο κοντά τους λαούς και γεφυρώνουν το μεταξύ τους χάσμα ή τις πολιτικές, κοινωνικές και φυλετικές διαφορές ή τις οικονομικές αντιπαραθέσεις.
Δ) Κοινωνική αξία: Τα μνημεία είναι σύμβολα ενότητας και ομοψυχίας για κάθε κοινωνία που θέλει να αναπτύξει έναν ξεχωριστό ¨διάλογο¨ με το παρελθόν της και τις αξίες των προγόνων της, για να διασώσει τη μνήμη της και ν’ αποκτήσει τον αναγκαίο αυτοπροσδιορισμό της. Όσοι επισκέπτονται μουσεία ή περπατούν και συζητούν στους υπαίθριους αρχαιολογικούς χώρους νιώθουν ομόθυμα συναισθήματα και συνδέονται βιωματικά με το παρελθόν τους. Τα μνημεία γίνονται ένα κομμάτι της ψυχής τους και συμβολίζουν ακόμα ολόκληρο το έθνος. Ο Παρθενώνας είναι το οικόσημό μας, το εθνικό μας σύμβολο στο εξωτερικό, πιο αναγνωρίσιμο κι από τη σημαία μας ή περίπου ισοδύναμο.
Ε) Πολιτική αξία: Τα μνημεία είναι ιστορικά τεκμήρια ώστε να επανασυνδεθεί ένας λαός κοινωνικά και πνευματικά με το παρελθόν του ή να αποδείξει τη διαχρονική του παρουσία σ’ έναν τόπο, αν αυτή αμφισβητείται. Για παράδειγμα η ανακάλυψη του βασιλικού τάφου της Βεργίνας ήταν αδιάψευστο τεκμήριο για την ελληνικότητα της Μακεδονίας ή των Μακεδόνων και έχει μεγάλη πολιτική σημασία - εκτός από αρχαιολογική και πολιτιστική - για όσους αμφισβητούν ή διεκδικούν τη Μακεδονία.
ΣΤ) Οικονομική αξία: Για μια χώρα με μακρά παράδοση πολιτισμού, όπως η Ελλάδα, η ύπαρξη ιστορικών μνημείων είναι ένα σπουδαίο εθνικό κεφάλαιο, που πρέπει να προβάλλεται διεθνώς και να αξιοποιείται τουριστικά. Σε μια πολύ δύσκολη εποχή, που η οικονομία δυστυχώς καθορίζει όλες τις εξελίξεις σε κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο, πρέπει να εξασφαλίσουμε τις αποδόσεις του τουρισμού για την οικονομία μας και να εξισορροπήσουμε το ελλειμματικό ισοζύγιο συναλλαγών επιμένοντας στην ανάδειξη και προστασία των μνημείων μας προσελκύοντας κόσμο, αποτρέποντας ωστόσο την απαράδεκτη εμπορευματοποίηση της εικόνας τους για διαφημιστικούς λόγους.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
1) «Όταν αντίκρισα τα μάρμαρα στο Βρετανικό Μουσείο, αν και χωρίς φανατικό εθνικισμό, με πλημμύρισε ένα συναίσθημα θλίψης, όπως όταν αντικρίζεις κάποιον στην εξορία. Σίγουρα τέτοια αντικείμενα ανήκουν σ’ ένα και μοναδικό τόπο, όπου κυριαρχεί το φως και η ατμόσφαιρα είναι ταιριαστή. Νομίζω πως στο Λονδίνο -ίσως να φταίει ο καθαρισμός- έχουν κιτρινίσει. Πιστεύω πως όταν μια μέρα επιστρέψουν, ο ήλιος θα τους ξαναδώσει το αρχικό τους χρώμα».
Οδυσσέας Ελύτης
2) «Οι πολιτισμένοι λαοί της Ευρώπης προκάλεσαν περισσότερο κακό στα μνημεία της Αθήνας σε διάστημα 150 χρόνων από όλους μαζί τους βαρβάρους κατά τη διάρκεια αιώνων. Είναι σκληρό να σκεφτεί κανείς ότι ενώ ο Αλάριχος και ο Μωάμεθ ο Β΄ σεβάστηκαν τον Παρθενώνα, ο Μοροζίνι (1687) και ο Έλγιν (1801-04) τον γκρέμισαν».
Σατωβριάνδος
3) «Όταν οι δυτικές δυνάμεις δημιουργούν με τις διομολογήσεις οικονομικά και πολιτικά προγεφυρώματα στην οθωμανική Ανατολή, το κυνήγι των αρχαιοτήτων παίρνει μορφή λυσσαλέας επιδρομής. Επιστρατεύονται όλα τα μέσα, η διπλωματική παρέμβαση που αποσπά ειδικές άδειες από το τουρκικό κράτος για ακρωτηριασμό μνημείων, η εξαγορά, ακόμα και η βία. Οργανώνονται δίκτυα πληροφοριοδοτών για επισήμανση αρχαιοτήτων, διεξάγονται μυστικές ανασκαφές και πραγματοποιούνται μυθιστορηματικές εξαγωγές των λαφύρων... Εστεμμένοι και κροίσοι φιλοδοξούν να στολίσουν τους κήπους και τα ανάκτορά τους με ελληνικά γλυπτά, όπως οι Ρωμαίοι. Και πληρώνουν αστρονομικά ποσά… Πολλοί από τους Ευρωπαίους που ταξιδεύουν στην Ελλάδα κατά την τουρκοκρατία, με οθωμανικό πουγιουρδί ή χωρίς πουγιουρδί αλλά με γεμάτο πουγγί, είναι αρχαιοσυλλέκτες και αρχαιοκάπηλοι. Εξαγοράζουν τους Τούρκους και τρομοκρατούν τους Έλληνες.
...Τα λάφυρα των αγγλικών βανδαλισμών από τον Έλγιν στην Ακρόπολη θα καταλήξουν στο Λονδίνο, ύστερα από δραματικές περιπέτειες, τραυματισμένα και αποδεκατισμένα. Ναυάγιο του καραβιού στα Κύθηρα, ανέλκυση των γλυπτών, καταστροφές…Την ώρα που τα συνεργεία του Έλγιν έστηναν τις σκαλωσιές στον Παρθενώνα και το Ερεχθείο, στην Ελευσίνα, ένας άλλος Άγγλος o Edward Clarke, εφοδιασμένος με πουγιουρδί του Τούρκου βοεβόδα, έκλεβε, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων, το πολυσέβαστο και ιερό για τους αγρότες κολοσσιαίο άγαλμα της Δήμητρας…
Οι διαρπαγές και καταστροφές των αρχαιοτήτων από τη Δύση στους αιώνες της τουρκοκρατίας αποτελούν μαύρη σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας…Η ιδιοποίηση από τη Δύση των ελληνικών πολιτιστικών θησαυρών είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της αποικιοκρατίας. Θεμιτή πράξη η λεηλασία ή εκρίζωση των μνημείων, δικαίωμα του ισχυρού, λεία πολέμου…Την κατακραυγή για τους βανδαλισμούς του Έλγιν στην Ακρόπολη αντιμετώπισαν οι άνθρωποι της εξουσίας που εξέφραζαν την πολιτική του αγγλικού ιμπεριαλισμού, με το ψεύδος και τη συκοφαντία. Ισχυρίσθηκαν ότι τα μνημεία κινδύνευαν από την απαιδευσία των Ελλήνων, που όχι μόνο αδιαφορούσαν για τα λείψανα του αρχαίου πολιτισμού αλλά και τα κατέστρεφαν οι ίδιοι. Και αξίωναν την ευγνωμοσύνη της ανθρωπότητας για τις υπηρεσίες τους στον πολιτισμό.
Προφάσεις αμαρτωλές και γελοίες ανακρίβειες. Οι υπόδουλοι Έλληνες ήταν απαίδευτοι αλλά είχαν επίγνωση της ιστορίας τους και του αρχαίου πολιτισμού. Έτρεφαν σχεδόν δεισιδαίμονα προσήλωση στα μνημεία και το γλυπτικό πλούτο που έκρυβε η ελληνική γη. Πίστευαν πως έχουν προστατευτικές, ιαματικές και άλλες μαγικές ιδιότητες… Πίστευαν πως τα λείψανα του αρχαίου κόσμου, τα αγάλματα, τα ενεπίγραφα μάρμαρα ήταν ευλογία για τον τόπο… Μάτωνε η ψυχή τους μπροστά στη σύληση και τη σκύλευση, τη λεηλασία και την καταστροφή των μνημείων».
Κυριάκος Σιμόπουλος (Ξενοκρατία, Μισελληνισμός και Υποτέλεια, εκδ. Στάχυ 1999)
4) «Είχα δυο αγάλματα περίφημα, μια γυναίκα κι ένα βασιλόπουλο, ίδια, φαίνονταν οι φλέβες τους, τόση εντέλειαν είχαν. Όταν χάλασαν τον Πόρο, τα’ χαν κάτι στρατιώτες, και στ’ Άργος θα τα πουλούσαν των Ευρωπαίων. Χίλια τάλαρα γύρευαν. Πήρα τους στρατιώτες, τους μίλησα: Αυτά, και δέκα χιλιάδες τάλαρα να σας δώσουνε, να μην το καταδεχτείτε να βγουν από την πατρίδα μας. Γι’ αυτά πολεμήσαμε…».
Μακρυγιάννης
5) Παράσχος, Aχιλλεύς
Eις το Ωρολόγιον της Aγοράς *
...
B΄
Ένας Mιλόρδος μια φορά, του σκότους ένας Σκώτος,
Mες στους ανθρώπους έσχατος, μες στους αχρείους πρώτος,
Ήλθε στη γη της Aθηνάς σ' άλλο καιρό και χρόνο
K' έστησε το ρολόγι αυτό στην αγορά κολώνα,
Kι αυτός δεν πήρε τίποτα, δεν πήρε παρά μόνο
Oλίγα παληομάρμαρα του γέρο-Παρθενώνα.
Eίχε το χέρι ανοιχτό, πολύ μας αγαπούσε·
Ήτον φιλέλλην, καθώς λέν' κι αυτόν τον ʼμπους τώρα...
Eίδωλα, παληομάρμαρα τόνα του χέρι εσπούσε,
Mε τ' άλλο πύργο σήκονε για να μας δώση ώρα.
Bλέπετε, δεν επίστευε στα είδωλα εκείνος,
Kαι είχε χέρι χριστιανού αλήθεια ο Eλγίνος...
...
Δ΄
Bάλτε φωτιά και κάψτε το· δεν είν' αυτό ρολόγι
Tου Γιούδα είν' τ' αργύρια, κατάρας μοιρολόγι·
Γκρεμίστε το· δεν έχομε ανάγκη να τ' ακούμε·
Δεν τον ξεχνούμε κι αν χαθή το φίλεμα το πλάνο·
Θαρρούσε ο μωρός μ' αυτό πως θα τον θυμηθούμε!
Ωσάν να μη πηγαίνωμε στον Παρθενώνα επάνω,
Ωσάν να μη κυττάζωμε εις το αέτωμά του
Γραμμένο με το χέρι του τ' ανίερ' όνομά του.
Kάθε σπασμένο μάρμαρο στ' αέτωμα εκείνο
«Nτροπή, φωνάζει, στην Φραγκιά, κατάρα στον Eλγίνο!
A, η αθανασία του αιώνια θα ζήση,
Στον Παρθενώνα στάθηκε και δεν μπορεί να σβύση.
Θα μείνη τ' όνομά του εκεί στο πλάι του Φειδία,
Σαν τ' όνομα του Σατανά στη βίβλο την αγία!
* (Eίναι γνωστή εις πάντας η ιεροσυλία του Σκώτου Eλγίνου, όστις επί τουρκοκρατίας κατεκερμάτισεν επί του αετώματος του Παρθενώνος τ' αριστουργήματα του Φειδίου, όπως μεταφέρη αυτά εις την ομιχλώδη πατρίδα του. Tο της αγοράς ωρολόγιον ήτο το αντίτιμον των αριστουργημάτων εκείνων!...
Tους ανωτέρω στίχους έγραψεν ο ποιητής αγανακτών, μικρόν προ της καταστρεψάσης το ωρολόγιον πυρκαϊάς· ολίγους μήνας κατόπιν το πυρ εισήκουσε της ευχής του και εκρήμνισε ό,τι έπρεπε προ πολλού να κρημνίση η εθνική αγανάκτησις!)
Διαβάστε σχετικά: Γιατί οι ξένοι λατρεύουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό; http://papatsiros.blogspot.gr/2014/10/blog-post.html
"Τα μάρμαρα από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα, που είχαν κλαπεί από τον λόρδο Έλγιν από το 1801 εως το 1804"
ΑπάντησηΔιαγραφήΕδώ υπάρχει ένα λάθος τα μάρμαρα δεν κλάπηκαν από τον λόρδο Έλγιν, αλλά από έναν κόμη του, τον Τόμας Μπρους.
Μα αγαπητέ ανώνυμε/η φίλε/η ο Τόμας Μπρους είναι ο Έλγιν(!).Ο Thomas Bruce Elgin, γνωστός στη χώρα μας ως Έλγιν ή Ελγίνος, έβδομος κόμης του Έλγιν και ενδέκατος κόμης του Κινκάρντιν, ήταν Βρετανός διπλωμάτης.Γεννήθηκε το 1766 και ήταν τρίτος γιος του Τσαρλς Μπρους, πέμπτου κόμη του Έλγιν...Ταυτοπροσωπία λοιπόν
Διαγραφή