28η Οκτωβρίου 1940: Γιατί γιορτάζουμε την έναρξη και όχι τη λήξη του πολέμου

       28η Οκτωβρίου 1940: Γιατί γιορτάζουμε την έναρξη και όχι τη λήξη του πολέμου. 

    Στην Ελλάδα εορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου ως εθνική ιστορική επέτειο, την ημέρα που ξεκίνησε ο πόλεμος για μας με την ιταλική επίθεση το 1940 και τιμούμε τους ήρωες νεκρούς μας και τους πολεμιστές μας στα βουνά της Αλβανίας. Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως εθνική επέτειος ήδη από το 1944, όπου έγινε και η πρώτη παρέλαση από την πρώτη μετακατοχική κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου. Μάλιστα ο τότε πρωθυπουργός είπε στο διάγγελμά του στον ελληνικό λαό: «Ελεύθεροι πανηγυρίζομεν την τετάρτην επέτειον της 28ης Οκτωβρίου. Η Κυβέρνησις την αναγόρευσεν Εθνικήν Εορτήν, ομότιμον προς την 25ην Μαρτίου 1821, διότι ανάλογος υπήρξεν η δοκιμασία και η δόξα του Έθνους». Ήδη δηλαδή είχε καθιερωθεί στη συνείδηση όλων των Ελλήνων και μάλιστα είχε τιμηθεί και κατά τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής το ΄41, ΄42 και ΄43 με εκδηλώσεις στην Αθήνα. 

   Η Ελλάδα γιορτάζει με την 28η Οκτωβρίου την είσοδό της στον πόλεμο, ενώ οι περισσότερες χώρες γιορτάζουν την ημερομηνία λήξης του πολέμου συμβολικά στις 9 Μαίου 1945. Η 28η Οκτωβρίου συμβολίζει όλο το «Έπος του Σαράντα» και ταυτίζεται με το «ΟΧΙ» που είπε ο Μεταξάς στον Ιταλό Πρέσβη Γκράτσι και εξέφραζε παράλληλα όλους τους Έλληνες. Για την ακρίβεια του είπε στα γαλλικά: «Alors, c'est la guerre!» «Λοιπόν, αυτό σημαίνει ότι έχουμε πόλεμο». Συγκάλεσε αμέσως υπουργικό συμβούλιο για να ενημερώσει τους επιτελείς του, ότι έχουμε πόλεμο και εξέδωσε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό στο οποίο κατέληγε. «…Τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το έθνος ας εγερθή σύσσωμον. Αγωνισθήτε δια την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας και τας ιεράς παραδόσεις μας. Νύν υπέρ πάντων ο αγών». 

    Η ημέρα αυτή συμβόλιζε και συμβολίζει την ενότητα και την ομοψυχία των Ελλήνων απέναντι στη φασιστική Ιταλία και την πίστη για την τελική νίκη και την ελευθερία. Τότε η έναρξη του πολέμου μας βρήκε όλους ενωμένους, αλλά και η έκβαση του πολέμου στην Αλβανία μας έκανε εθνικά υπερήφανους, γιατί νικήσαμε τους Ιταλούς. Οπότε καλώς επελέγη να γιορτάζεται ως εθνική επέτειος η 28η Οκτωβρίου 1940, η έναρξη και όχι η λήξη του πολέμου με την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς, στις 12 Οκτωβρίου του 1944, που μας βρήκε διχασμένους και σε εμφύλιο ήδη από το 1943. Το γεγονός της απελευθέρωσης της Αθήνας είναι βέβαια σημαντικό ιστορικό γεγονός, αλλά δεν αφορούσε όλη τη χώρα ταυτόχρονα, ούτε διήρκησε πολύ ο ενθουσιασμός γιατί συνοδεύτηκε από τα Δεκεμβριανά και τον εμφύλιο, πιο άγριο αυτή τη φορά και παρά τον αφοπλισμό των ανταρτών με τη Συμφωνία της Βάρκιζας, τον Φεβρουάριο του 1945. 

    Όσοι θεωρούν σημαντικότερη την απελευθέρωση της Αθήνας το ΄44, από την 28η Οκτωβρίου 1940, προβάλλουν ως επιχείρημα ότι η χώρα τότε ελευθερώθηκε, όπως και οι άλλες χώρες στην Ευρώπη, από τους Γερμανούς και για αυτό θα πρέπει να γιορτάζουμε ως έθνος, τη νίκη κατά του ναζισμού. Οι άλλες χώρες όμως στην Ευρώπη δεν είχαν εμφύλιο πόλεμο μέχρι το 1949, όπως εμείς εδώ στην Ελλάδα με τα χιλιάδες θύματα και τους πολιτικούς εξόριστους, ούτε διχάστηκαν για πάνω από 50 χρόνια οι λαοί τους. Οι άλλες χώρες μετά την απελευθέρωση επιδόθηκαν σε έργα ειρήνης και οικονομικής ανασυγκρότησης, ενώ εμείς πολεμούσαμε και σκοτωνόμαστε μεταξύ μας. Η Ισπανία είχε εμφύλιο το 1936-39, αλλά δεν πολέμησε στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Εμείς πολεμούσαμε ακόμα όταν κανείς άλλος δεν πολεμούσε πια στην Ευρώπη. Οπότε η μέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας, στις 12 Οκτώβρη του ΄44 είχε περισσότερο τοπικό χαρακτήρα και δε θα μπορούσε να θεωρηθεί με ιστορικά κριτήρια ως εθνική επέτειος και να εορτάζεται, γιατί δεν ήρθε με νίκη των Ελλήνων κατά των Γερμανών, αλλά με την αποχώρηση, τη φυγή των Γερμανών από τη χώρα. Εξάλλου απελευθερώσεις πόλεων -και μετά από πόλεμο ή πολιορκία- έχουμε πάρα πολλές στην ιστορία μας, που εορτάζονται όμως τοπικά, ποτέ εθνικά. Και κάποιες μάλιστα θα μπορούσαν να θεωρηθούν σημαντικότερες απελευθερώσεις για την ιστορία π.χ. Θεσσαλονίκη, Γιάννενα από τους Οθωμανούς κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και άλλες από την επανάσταση ακόμα. Μια απελευθέρωση πόλης επομένως, όσο σημαντική κι αν είναι για την ίδια, δεν μπορεί να θεωρηθεί και εθνική επέτειος. 

   Άλλες χώρες της Ευρώπης γιορτάζουν τη νίκη των συμμάχων και την απελευθέρωσή τους από τους Ναζί με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου στις 9 Μαΐου του 1945. Αυτή η ημερομηνία για μας δε λέει κάτι ιδιαίτερο γιατί είχαν ήδη φύγει από τη χώρα οι Ναζί και οι σύμμαχοί τους και δεν είχαμε κάποια συμμετοχή σ’ αυτά τα γεγονότα τότε. Εξάλλου αυτή η απελευθέρωση τότε δεν περιελάμβανε τα Δωδεκάνησα που τα πήραμε το 1948 με τη συνθήκη των Παρισίων (7 Μαρτίου). 

     Επομένως δεν αφορά κανέναν στην Ευρώπη και δεν πρέπει να ξενίζει κανέναν εντός κι εκτός της χώρας, η επιλογή μας να εορτάζουμε ως εθνική επέτειο την 28η Οκτωβρίου 1940, την έναρξη και όχι τη λήξη του πολέμου, όπως άλλωστε γίνεται χωρίς εκεί να έχουμε ανάλογες αντιδράσεις -γιατί άραγε;- και την έναρξη της Επανάστασης του 1821, συμβολικά την 25η Μαρτίου και όχι τη λήξη της και την απελευθέρωσή μας, που δεν ήταν βέβαια και ταυτόχρονη. 

                               

      28η Οκτωβρίου 2019. 79 χρόνια μετά το ηρωικό «ΟΧΙ». Χρόνια πολλά Ελλάδα.