Παπατσίρος Απόστολος
Φιλόλογος
Η ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ
Η τέχνη είναι ένα δημιουργικό ερέθισμα και χάρισμα ορισμένων ξεχωριστών ανθρώπων, που έχουν τη δύναμη να μετουσιώνουν τη σκέψη ή τη φαντασία τους σε έργα μοναδικά και αξεπέραστα στο χρόνο. Από τα πρώτα δείγματα προϊστορικής τέχνης, όπως οι σπηλαιογραφίες, τα κεραμικά ή πέτρνα ειδώλια και τα μεγαλιθικά μνημεία, μέχρι τη σύγχρονη μεταμοντέρνα τέχνη, ο άνθρωπος ένιωθε πάντα την ίδια ανάγκη να εκφράσει τον ψυχικό του κόσμο και να επικοινωνήσει με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο με τους άλλους ανθρώπους. Η τέχνη πάντα του έδινε τη δυνατότητα να απελευθερωθεί από τη συμβατική κατάσταση που ζούσε, να γίνει ο φορέας μηνυμάτων και ιδεών, που δε θα γοήτευαν μόνο τον ίδιο, αλλά θα προκαλούσαν και αισθητική συγκίνηση σ’ ένα μικρό ή μεγάλο κοινό. Αυτό είναι άλλωστε και το διαχρονικό μυστηριακό περιεχόμενο της τέχνης· να γοητεύει και να συγκινεί, να προκαλεί τον θαυμασμό, αλλά και τον προβληματισμό των άλλων για το μήνυμα και τον σκοπό του καλλιτέχνη - δημιουργού.
Η ΩΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Τέχνη μπορεί να θεωρηθεί κάθε δημιουργία που πληροί τα κριτήρια της αισθητικής ωραιότητας. Το ωραίο στην τέχνη δε συμπίπτει με ό,τι συνηθίζουμε να θεωρούμε αντικειμενικά ωραίο στη ζωή μας, γιατί η αισθητικότητα της τέχνης δεν ταυτίζεται με την αισθητικότητα των φυσικών πραγμάτων. Το ωραίο στην τέχνη ανταποκρίνεται σε καλαισθητικά κριτήρια που κατανοούν περισσότερο οι μυημένοι και αποδέχεται ένα μικρό ή μεγάλο κοινό. Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι οι περισσότεροι έχουν στο μυαλό τους την αρχετυπική ομορφιά με την κλασική σύλληψη του όρου (απολλώνιο στοιχείο), όμως η ωραιότητα δεν είναι τόσο ζήτημα αισθητηριακής θέλξης, όσο πνευματικής συγκίνησης και θαυμασμού, γιατί οι αισθήσεις παίζουν μόνο τον ρόλο του μέσου. Η τέχνη είναι ανώτερη σύλληψη και ποίηση εκ του μη όντος, μοναδική, πρωτότυπη, όχι αντίγραφο της φύσης. Το φυσικό ωραίο δεν είναι τέχνη γιατί ο καλλιτέχνης δεν είναι αντιγραφέας, αλλά εμπνευσμένος δημιουργός και κάνει τη δική του αποκάλυψη στον κόσμο.
ΠΩΣ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Η ΤΕΧΝΗ:
Η τέχνη γεννήθηκε μαζί με την κοινωνική ζωή και από το περίσσευμα της ενέργειας του ανθρώπου. Αρχικά από την προσπάθειά του να δώσει στα χρηστικά του αντικείμενα (όπλα ή εργαλεία) καλαίσθητη μορφή και αργότερα από την ανάγκη του να εκφράσει κάποια έντονα συναισθήματα και ιδέες. Στους πρωτόγονους η τέχνη συνδέεται στενά με τη μαγεία και τις θρησκευτικές τελετές στη φύση (ζωγραφική του σώματος και του προσώπου, τατουάζ, κόσμημα, τοτέμ, ξόανα, μεγαλιθικά μνημεία). Ιστορικά η τέχνη συμβαδίζει με την εξελικτική πορεία των λαών και σπανιότερα προηγείται της εποχής της, όπως η Αναγέννηση. Δεν υπήρξε πολιτισμός στην ιστορία χωρίς έργα και μνημεία τέχνης, λιγότερο ή περισσότερο σημαντικά, οπότε θα πρέπει να θεωρούμε την τέχνη ως ζωτική ανάγκη του ανθρώπου για έκφραση κι επικοινωνία ή εκτόνωση (ψυχαγωγία) και διαφυγή δηλαδή με μια λέξη ελευθερία.
Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
Η διάκριση των Καλών από τις χρήσιμες ή εφαρμοσμένες τέχνες υφίσταται γιατί είναι εντελώς διαφορετικά τα αισθητικά κριτήρια μεταξύ τους, όπως άλλωστε και τα ενδιαφέροντα ή τα κίνητρα των δημιουργών τους. Αυτή η διάκριση της τέχνης από την τεχνική και τις κατασκευές, των Καλών τεχνών από τις χρήσιμες τέχνες έγινε τον 18ο αιώνα και βασίζεται στο διαχωρισμό της παραγωγής σε χρηστικά αγαθά και σε έργα που γίνονται για χάρη της δημιουργίας. Οι εικαστικές τέχνες είναι οι περισσότερο παραστατικές, οπτικές ή τέχνες του χώρου, οι οποίες ταυτίζονται από τους περισσότερους με τις καλές τέχνες συνολικά, ενώ υπάρχουν ακόμη και νεότερες σύνθετες μορφές τέχνης. Ειδικότερα οι καλές τέχνες είναι :
1. Αρχιτεκτονική
2. Ζωγραφική
3. Γλυπτική - Χαρακτική - Πλαστική
4. Λογοτεχνία (Ποίηση – Πεζογραφία)
5. Χορός
6. Μουσική
Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ:
Η τέχνη είναι κοινωνικό φαινόμενο και γέννημα εποχής που εμπεριέχει όλα τα θετικά και αρνητικά στοιχεία μιας περιόδου, όπως αυτά αναλύονται μέσα από τη ματιά και τη διαίσθηση του καλλιτέχνη. Ως διαισθητικό φαινόμενο η τέχνη υπακούει σε αρχές, ακολουθεί πρότυπα, έχει μέτρα, αναλογίες και κανόνες, που προσδιορίζονται πάντα σε σχέση με την εποχή ή την κοινωνική πραγματικότητα που ζει ο καλλιτέχνης. Αυτή η κοινωνική πραγματικότητα άλλοτε εμπνέει και συγκινεί και άλλοτε προκαλεί ή διεγείρει τον δημιουργό, ο οποίος στο έργο του αποκωδικοποιεί κι ερμηνεύει όλα αυτά τα αντιφατικά ερεθίσματα ή βιώματα της εποχής του με τη δική του αισθαντική ματιά και ανασυνθέτει καλλιτεχνικά με την πένα, τη σμίλη ή τον χρωστήρα του. Πηγή της δημιουργίας είναι η ίδια η ζωή, οπότε είναι αδιανόητο να θέλουμε ν’ αποκόψουμε ένα έργο τέχνης από τον χώρο και τον χρόνο που το γέννησε ή τον άνθρωπο που το δημιούργησε, διαφορετικά θα αλλοιώσουμε τον χαρακτήρα της τέχνης και θα παρερμηνεύσουμε το μήνυμα και τον σκοπό της.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ
Η τέχνη προκαλεί αισθητική συγκίνηση και προσδίδει ομορφιά στον κόσμο μας, αντίθετα με όλα τα άλλα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνικής που προκαλούν συχνά το φόβο. Η μύηση στην τέχνη είναι μέθεξη στο κοινό βίωμα, που μας υποβάλλει σκέψεις και μας εμπνέει συναισθήματα, κάτι ανάλογο δηλαδή με το θρησκευτικό συναίσθημα και την κάθαρση της ψυχής μας. Η τέχνη έτσι γίνεται μια άμεση και οικουμενική γλώσσα που μιλά απευθείας στις καρδιές των ανθρώπων ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής, παράδοσης και κουλτούρας, τους γοητεύει με την εκφραστική της δύναμη και πολυμορφία, τους αποσπά από την ανιαρή πραγματικότητα της ζωής τους και τους ταξιδεύει στο φανταστικό της κόσμο.
Η τέχνη είναι ψυχαγωγική και αγχολυτική εμπειρία, μια εναλλακτική θεραπεία για τον άνθρωπο που κατατρύχεται από τα ¨οικεία κακά¨ της εξέλιξης με την τεχνοκρατική μονομανία, την πληροφορική εξάρτηση, το κυνήγι οικονομικών μεγεθών, την αβεβαιότητα της παγκοσμιοποίησης, τη μαζοποίηση και τον καταναλωτισμό, που του κάνουν τη ζωή άχρωμη, απρόσωπη και αδιέξοδη. Σ’ αυτή τη θύελλα της εποχής που παρασύρει τα πάντα, η τέχνη είναι ίσως το απάνεμο λιμάνι, το ασφαλές καταφύγιο παρηγοριάς κι ελπίδας, που ηρεμεί και γαληνεύει, ευαισθητοποιεί και συγκινεί, εμψυχώνει κι εξυψώνει τους ανθρώπους εμπλουτίζοντας τον ψυχικό τους κόσμο με συναισθήματα και το μυαλό τους με ιδέες. Πολλοί απλοί άνθρωποι που έχουν την έμφυτη κλήση ή το ιδιαίτερο τάλαντο και ασχολούνται από χόμπι με καλλιτεχνικές δραστηριότητες, αισθάνονται ικανοποίηση και ψυχική ευφορία με τα έργα τους, ενώ ¨γεμίζουν¨ τον ελεύθερο χρόνο τους και με νόημα τη ζωή τους. Περισσότερο λυτρωτική όμως είναι η τέχνη για τους ίδιους τους καλλιτέχνες - δημιουργούς, που ζουν και αναπνέουν μόνο γι’ αυτή ώστε να ταυτίζονται απόλυτα μαζί της, σε σημείο μάλιστα που να κάνουν τη ζωή τους τέχνη και την τέχνη τους ζωή.
Ορισμένες μορφές τέχνης όπως το αρχαίο ή κλασικό θέατρο και η παγκόσμια λογοτεχνία είναι μια διαρκής μαθητεία στα μυστήρια της ζωής, του έρωτα και του θανάτου, εγκόσμια και υπερκόσμια, ανθρώπινα και θεία. Ο λόγος είναι γιατί μας διδάσκουν με τρόπο μοναδικό, μας λένε διαχρονικές αλήθειες, μας μιλάνε για ιδανικά, ηθικά πρότυπα και αξίες που μας εμπνέουν ένα αγωνιστικό πνεύμα και μια στάση ζωής. Φτάνει μόνο να σκεφτούμε πόσες γενιές και για πόσους αιώνες διδάχτηκαν στη βασική τους εκπαίδευση τα έπη του Ομήρου και μεγάλωσαν με τα έργα του Σαίξπηρ. Τις πιο ωραίες διατυπώσεις τις διαβάζαμε πάντα από τους ποιητές… ούτε τους επιστήμονες, ούτε τους φιλοσόφους.
Σε πολλές περιπτώσεις η τέχνη γίνεται επανάσταση που ανατρέπει τη συμβατική αρμονία του κόσμου, ξεπερνά τον χρόνο και αλλάζει την εντύπωσή μας για τις διαστάσεις του χώρου δημιουργώντας έτσι ένα νέο σύμπαν. Αυτή η κοσμογονία στην τέχνη αποδόθηκε μοναδικά στον υπερρεαλισμό που διακήρυσσε την υπέρβαση της πραγματικότητας και τη σύνθεση του ονείρου με την πραγματικότητα σε μια νέα υπερπραγματικότητα. Η τέχνη είναι επαναστατική και ασυμβίβαστη με τις διάφορες μορφές εξουσίας γιατί έχει την ελευθερία και τη δύναμη να δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα που δεν απαντά η θρησκεία, η φιλοσοφία, η επιστήμη και η πολιτική εξουσία. Γι’ αυτό τον λόγο άλλωστε πολλοί προικισμένοι ποιητές, συγγραφείς, ζωγράφοι, καλλιτέχνες γενικώς, στην εποχή τους πολεμήθηκαν με λύσσα και καταδικάστηκαν από ιερατεία ή φορείς της κοσμικής εξουσίας.
Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
Ο καλλιτέχνης εκφράζει βιωματικά την τέχνη του και αποτυπώνει την έμπνευσή του με τον δικό του απαράμιλλο τρόπο, που είναι προϊόν ιδιοσυγκρασίας. Πηγή της έμπνευσής του μπορεί να είναι η πραγματικότητα που ζει, ο κόσμος των αισθήσεων και των κοινών παραστάσεων, αλλά ο ίδιος εκφράζεται αυτόβουλα και εντελώς αυτόνομα. Μπορεί δηλαδή να έχει ως αφετηρία ή αφορμή την πραγματικότητα, αλλά το έργο του την υπερβαίνει, σπάζει το φράγμα του χρόνου και της σχετικότητας, γίνεται διαχρονικό και παγκόσμιο, κι εξακολουθεί να συγκινεί και να γοητεύει, διαφορετικά δε θα μιλούσαμε για τέχνη, ούτε για σημαντικό καλλιτέχνη. Το πραγματικά σπουδαίο έργο τέχνης μιλάει με τον ίδιο θαυμαστό τρόπο στο κοινό της εποχής μας, όπως μιλούσε και στην εποχή που το γέννησε και το καταξίωσε. Αυτή την αίσθηση έχουμε όταν μιλάμε για κλασικά δηλαδή διαχρονικά έργα τέχνης. Έτσι ο εμπνευσμένος δημιουργός ή καλλιτέχνης είναι ένας πολίτης του κόσμου όλου, που κέρδισε δίκαια την αιωνιότητα και επάξια τη θέση του στην πνευματική ηγεσία ή τη διανόηση της εποχή του.
Ο καλλιτέχνης δεν υπηρετεί την ιστορία, ούτε την κοινωνία όταν δημιουργεί, όσο εκφράζει τη δική του ανάγκη να δημιουργήσει, να ικανοποιήσει τον εαυτό του πρώτα και μετά τον κόσμο γύρω του, που έχει όμως αισθητική αγωγή και παιδεία ώστε να τον κατανοήσει κιόλας. Δεν πρέπει να θέλουμε τον καλλιτέχνη δέσμιο της εποχής του ή φορέα κοινωνικών και πολιτικών ιδεολογιών γιατί έτσι η τέχνη του γίνεται μαζική, λαϊκιστική ή προπαγανδιστική και χάνει την αυθεντικότητα της ή την καθολικότητά της. Ο πραγματικά σπουδαίος καλλιτέχνης δε γίνεται αρεστός από πρόθεση στο κοινό του για να πουλήσει, δεν επαγγέλλεται την τέχνη του για λόγους κερδοφορίας, ούτε νοιάζεται για τη δημοσιότητα και την προβολή στην τηλεόραση. Συνήθως οι περισσότεροι καλλιτέχνες ζουν αποκομμένοι από τον κόσμο, είναι σχεδόν απόκοσμοι ή ερημίτες από επιλογή, για να μην χάνουν τη διαύγεια και την ηρεμία που χρειάζονται ώστε να δημιουργούν απερίσπαστοι και αφοσιωμένοι αποκλειστικά στο έργο τους. Η αποστασιοποίησή τους άλλωστε τους δίνει τη δυνατότητα να διαβλέπουν καλύτερα τα παρόντα και τα μέλλοντα, πίσω δηλαδή από τα επιφαινόμενα και την αχλή των γεγονότων.
Η ΤΕΧΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Ο μεγάλος μας ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης στο τέλος μιας συνέντευξής του στο φιλολογικό περιοδικό ¨η Λέξη¨ κατέληγε: ¨Δεν προσπαθώ να εντυπωσιάσω κανέναν και για κανένα λόγο. Τον εαυτό μου μόνο…κι αυτό είναι το χειρότερο!¨. Είναι ίσως η ωραιότερη έκφραση που αποδίδει πιστά τον κόσμο του καλλιτέχνη και απαντά στο ερώτημα αν η τέχνη είναι μέσο ή αυτοσκοπός τελικά. Ακόμα κι αν δεν μπορούμε να γενικεύουμε στην ιστορία της τέχνης, το πρώτο που επιτυγχάνει ο καλλιτέχνης, πολύ ή λίγο δεν έχει τόση σημασία, είναι να ικανοποιήσει αισθητικά τον εαυτό του και μετά ίσως όλους τους άλλους. Την ώρα της δημιουργίας αναμφισβήτητα δεν σκέφτεται την κοινωνία, ούτε συμμερίζεται τις ανάγκες της ή τις απόψεις της για την τέχνη, αλλά λειτουργεί από μια παρόρμηση ψυχική ή έμπνευση ποιητική, που είναι απολύτως προσωπική και δεν μπορεί να είναι επιλογή ή απαίτηση άλλων.
Υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα καλλιτεχνών που αναγνωρίστηκαν μετά τον θάνατό τους γιατί έκαναν τέχνη για την ψυχή τους μόνο και δεν ακολούθησαν τις τάσεις της εποχής τους για να καταξιωθούν καλλιτεχνικά. Ο Βαν Γκογκ όσο ζούσε και δημιουργούσε δεν είχε πουλήσει παρά μόνο έναν πίνακά του κι αυτόν στον αδερφό του, που ήταν και χορηγός του, γιατί ο ιμπρεσιονισμός του ήταν ακατανόητος τότε στους πολλούς, ακόμα και στους τεχνοκριτικούς της εποχής του. Σήμερα όμως ένας πίνακας του μεγάλου ζωγράφου κοστίζει εκατομμύρια δολάρια. Ανάλογη τύχη είχε εδώ σε μας ο σπουδαίος λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος, που πέθανε εντελώς παρεξηγημένος και πάμφτωχος, από ασιτία δυστυχώς, αλλά δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος δημιουργός που δεν τον άντεξε η εποχή του. Ο Καβάφης αγνοήθηκε προκλητικά από τους κύκλους των λογίων της εποχής του, αμφισβητήθηκε όσο κανένας άλλος ποιητικά όσο ζούσε μέχρι λίγο πριν τον θάνατό του, που αναγνωρίστηκε χάρις τον Ξενόπουλο και έκτοτε ο ίδιος αποτελεί μια ολόκληρη ποιητική σχολή, που επηρέασε υφολογικά και ερμηνευτικά (καβαφική ειρωνεία) πολλούς από τους μεταγενέστερους ποιητές.
Το συμπέρασμα όλων αυτών είναι πως κανείς δεν μπορεί να νιώσει την ουσία και την αξία ενός καλλιτεχνικού έργου εκτός από τον άνθρωπο που το δημιούργησε. Όσα λένε μετά οι τεχνοκριτικοί είναι ερμηνείες δικές τους και υποθέσεις συχνά αντιφατικές. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει αυτό που σκεφτόταν και αισθανόταν ο ποιητής, γι’ αυτό και το ερώτημα …¨τι θέλει να πει ο ποιητής;¨ συχνά προκαλεί το γέλιο.
Η ΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΗ ΤΕΧΝΗ
Οι έξωθεν προσδιορισμοί και σκοποί στην καλλιτεχνική δημιουργία αποτελούν συνειδητή επιλογή ορισμένων καλλιτεχνών που ¨στρατεύονται¨ οικιοθελώς στην υπηρεσία ενός κόμματος ή μιας εθνικής ιδεολογίας. Η στράτευση τους είναι ιδεολογική ή πολιτική, το ίδιο και η τέχνη τους, γιατί ίσως έτσι αισθάνονται ότι αντλούν περισσότερη έμπνευση για να δημιουργούν και να αγωνίζονται με την τέχνη τους για τα ιδανικά που υπερασπίζονται ή τις αξίες που πρεσβεύουν. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα στην ιστορία της τέχνης με ¨στρατευμένους¨ ιδεολογικά και πολιτικά καλλιτέχνες ή ακόμα και στρατολογημένους από το κόμμα ή το καθεστώς, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση την επιβολή του λεγόμενου ¨Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού¨ στην πρώην Σοβιετική Ένωση κατά τη Σταλινική περίοδο. Η τέχνη αυτή που ήταν εμφανώς προπαγανδιστική, απευθυνόταν σε ένα συγκεκριμένο κοινό και δεν είχε ευρύτερη αποδοχή ούτε βέβαια καλλιτεχνική απήχηση. Ανάλογα μικρή απήχηση είχε και το φιλολογικό-εικαστικό κίνημα του ¨Φουτουρισμού¨ το 1909-10 στην Ιταλία όταν οι εκπρόσωποί του διασυνδέθηκαν φανερά με τον ανερχόμενο τότε φασισμό.
Αντίθετα με αυτού του είδους τη στράτευση υπάρχουν πλείστα παραδείγματα, λογοτεχνών κυρίως, που εμπνέονται από τις ιδέες του Σοσιαλισμού-Μαρξισμού και ανανεώνουν θεματικά την ποίηση (όπως συνέβη εδώ με τον Βρεττάκο, τον Ρίτσο, τον Βάρναλη) και την πεζογραφία (Θεοτόκης, Χατζόπουλος κ.α.). Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις ασήμαντων συγγραφέων που προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν την πολιτική τους ιδεολογία και ταυτότητα ως όχημα ανάδειξης του έργου τους, γιατί έβλεπαν το γενικότερο κλίμα της εποχής τους και ήθελαν να επωφεληθούν. Έτσι χρησιμοποίησαν την αριστερή διανόηση για να είναι εναρμονισμένοι με τις συνθήκες και η τέχνη τους έγινε λαϊκιστική ή μαζική, χωρίς έμπνευση ή πρωτοτυπία. Αυτή η μαζική παραγωγή τέχνης όμως δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματική τέχνη και θυμίζει περισσότερο βιομηχανία.
Η ΕΘΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Κάθε λαός έχει να επιδείξει μνημεία τέχνης που συνδέονται με την ιστορία του στον παγκόσμιο πολιτισμό και την παράδοσή του αν μιλάμε για τη λαϊκή τέχνη. Η τέχνη είναι σημείο αναφοράς και ταυτότητας των ανθρώπων που ζουν σ’ έναν τόπο και νιώθουν την ίδια συγκίνηση όταν ακούνε τον εθνικό τους ύμνο ή θαυμάζουν την αρχιτεκτονική των προγόνων τους. Η αίσθηση αυτή είναι απαραίτητη για την εθνική μας αυτογνωσία γιατί μας συνδέει συναισθηματικά με το παρελθόν μας και μας ενώνει όλους βιωματικά, ώστε να παραμείνουμε κοινότητα σε μια δύσκολη εποχή, που εθνικά σύμβολα και θεμέλια λαών ξεριζώνονται από την παγκοσμιοποίηση των ισχυρών. Το συλλογικό μας υποσυνείδητο πρέπει να τροφοδοτείται από εικόνες και μνήμες ελληνικές, που θα μας γοητεύουν πάντα και θα μας συγκινούν με τον ίδιο τρόπο. Είτε θαυμάζουμε τη σφριγηλή ομορφιά ενός δωρικού κίονα, είτε ακούμε ένα παραδοσιακό πολυφωνικό τραγούδι της Ηπείρου για την ξενιτιά, θα νιώθουμε την ίδια περηφάνια για τα έργα του λαού μας, κι αυτό χάρις την τέχνη.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
1) ¨Δεν υπάρχει τέχνη πολιτική. Δεν αγαπώ τους συγγραφείς που εικονογραφούν ιδεολογίες. Ο αληθινός καλλιτέχνης πρέπει να κάνει τη δική του ανακάλυψη του κόσμου. Θα ήθελα να φτάναμε σ’ ένα σημείο που η τέχνη να ξεπερνάει την πολιτική. Η τέχνη προηγείται, ανοίγει πάντα το δρόμο. Η πολιτική έρχεται καθυστερημένη¨. Ευγένιος Ιονέσκο
2) ¨Κανένας ζωγράφος δεν μπορεί να ζωγραφίσει, όταν τρέμουν τα χέρια του από φόβο για την ετυμηγορία κάποιου κομματικού αξιωματούχου, που μπορεί να είναι πολύ καλά ασκημένος πολιτικά και να έχει συνείδηση των πολιτικών του ευθυνών, αλλά να μην έχει αισθητική άσκηση ούτε συνείδηση της ευθύνης του απέναντι στον καλλιτέχνη¨.
Μπέρτολτ Μπρεχτ
Μπέρτολτ Μπρεχτ
3) ¨ Η Τέχνη και η ποίηση δεν μας βοηθούν να ζήσουμε:
η τέχνη και η ποίησις μας βοηθούνε
να πεθάνουμε…" Νίκος Εγγονόπουλος (Νέα περί του θανάτου…)
4) ¨Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο…¨:
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
 |
| Φρανσουά Μιγιέ " ο Εσπερινός". |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου