Τετάρτη 9 Ιουλίου 2014

4 κριτήρια αξιολόγησης Έκθεση-Έκφραση

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ
                                                                                                  Παπατσίρος Απόστολος
                                                                                                           φιλόλογος

1ο κριτήριο αξιολόγησης:
                                                     Αναζητώντας τη χαμένη ευτυχία

      [...] Ευτυχία, μεγάλη λέξη φυσικά, αφού οι ειδικοί ισχυρίζονται πως με την ευτυχία συμβαίνει ό,τι ακριβώς και με τον Ήλιο ή το θάνατο: δεν μπορούμε να την κοιτάξουμε κατάφατσα. Μόλις θελήσουμε να την πιάσουμε, εξαφανίζεται. Ξέρουμε πολύ καλά πότε είμαστε δυστυχείς, εκνευρισμένοι, θυμωμένοι ή θλιμμένοι, αλλά δεν συνειδητοποιούμε πότε είμαστε ευτυχισμένοι, παρά μόνον όταν πια η κατάσταση αυτή αποτελεί παρελθόν. Ωστόσο, την αναζητούμε σαν να επρόκειτο για μια κρυμμένη διάσταση, μια χώρα που θέλουμε να κατακτήσουμε, την κυνηγάμε σαν ένα άγριο θήραμα. Για να πετύχουμε το σκοπό μας, καθηγητές σε σοβαρά πανεπιστήμια μελετούν το θέμα, ενώ δημιουργήθηκαν ήδη κλινικές γέλιου, καταστρώθηκαν κυβερνητικά σχέδια, επιστήμονες ανατέμνουν τον εγκέφαλο για να εντοπίσουν τη ζώνη ευτυχίας, χάπια διατίθενται, όπως τα περίφημα Προζάκ...

      Φαίνεται, τελικά, πως θεωρούμε την ευτυχία αναφαίρετο δικαίωμά μας. Όσοι όμως νομίζουν πως μπορούν να την αγοράσουν με το χρήμα, απατώνται, γιατί είναι πλέον σίγoυρo πως η ευτυχία δεν αγοράζεται. Όχι μόνο το να κατέχεις όλο και περισσότερα υλικά αγαθά δεν προσφέρει πραγματική ικανοποίηση, αλλά επί πλέον εκείνοι που έθεσαν τον πλουτισμό ως προτεραιότητα στη ζωή τους γρήγoρα αντιμετώπισαν το άγχος και την κατάθλιψη σε ασυνήθιστο βαθμό και συγχρόνως είδαν μειωμένη την αίσθηση της ευμάρειας. Το ίδιο ισχύει για εκείνους που αναζητούν, πέρα από οτιδήποτε άλλο, τη δόξα και το να γίνoυν ελκυστικοί πάση θυσία. Σε ψυχολογικό επίπεδο -πάντα- φαίνεται πως δεν τα καταφέρνουν καλύτερα από εκείνους που, αντίθετα, αντί για δόξα επιδιώκουν να δημιουργήσουν στενές σχέσεις με τους άλλους, να αναπτύξουν τη δική τους ταυτότητα ή να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους.

     Παλαιότερες μελέτες είχαν δείξει πως ούτε τα έσοδα ούτε η ομορφιά έχουν σχέση με την αίσθηση της ευζωίας, αλλά ο Ρίτσαρντ Ράιαν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ράτσεστερ, έκανε ακόμη πιο ανησυχητικές ανακαλύψεις. Σε τρεις έρευνες, που δημοσιεύτηκαν από το 1993 σε σημαντικά έντυπα Ψυχολογίας και που συμπληρώνονται συνεχώς, οι ερευνητές σκιαγραφούν ένα πολύ σκοτεινό πορτρέτο όσων δίνουν προτεραιότητα στους "συμβατικούς στόχους" όπως το χρήμα, τη δόξα ή την ομορφιά.

   Αυτά τα άτομα όχι μόνο πέφτουν πιο συχνά σε κατάθλιψη από τα άλλα, αλλά παρουσιάζουν μεγαλύτερες διαταραχές συμπεριφοράς. Παρατηρείται επίσης χαμηλότερη ζωτικότητα και αίσθηση του ανικανοποίητου. [...]

     Το θέμα όμως έχει και την οικονομική του πλευρά. Ο οικονομολόγος Ρόμπερτ Φρανκ, στο βιβλίο του "Luxury Fever", που κυκλοφόρησε πρόσφατα στις ΗΠΑ, διαπιστώνει πως δύο δεκαετίες πλουτισμού και υπερβολικών δαπανών δεν έκαναν κανέναν ευτυχέστερο. Είναι προφανές πως ο αλόγιστος καταναλωτισμός δεν παίζει για πολύ κάποιο θεραπευτικό ρόλο. Σύμφωνα με το συγγραφέα, o δυτικός κόσμος επιδόθηκε σε μια μανία μεγάλης σπατάλης, που τελικά κατέκτησε και τις μεσαίες τάξεις, ακόμη και τις χαμηλές. Αυτό που παλαιότερα εθεωρείτο πολυτέλεια, σήμερα έγινε υποχρεωτικό αγαθό και η έλλειψή του πηγή δυστυχίας. Μεγάλα σπίτια, αυτοκίνητα γρηγορότερα, διακοπές όλο και πιο μακρινές, αλλά και λιγότερο χρόνο αφιερωμένο στην οικογένεια και τους φίλους, περισσότερος χρόνος στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή. Μήπως είμαστε καταδικασμένοι να παραμείνουμε αιωνίως ανικανοποίητοι; [...]

    Πού βρίσκεται, λοιπόν, η ευτυχία ύστερα από τόσες μελέτες και έρευνες; Μήπως στο ντιβάνι του ψυχιάτρου; Όλοι ψάχνουμε να βρούμε τις αιτίες του ανικανοποίητου και η ζωή μας γίνεται ένα ταξίδι σε αναζήτηση του εαυτού μας, με την πρόθεση να βρούμε στη διαδρομή την ευτυχία. Αλλά κανείς δεν ξέρει πού ακριβώς βρίσκεται. Πάντως, είναι σαφές πως δεν τη βρίσκουμε αναζητώντας την, όπως άλλωστε και δεν κοιμόμαστε επειδή έτσι θέλουμε. Η ευτυχία είναι ένα υποπροϊόν, μια έννοια που παραμένει ανάμεσα στις γραμμές, είναι σαν μια σκιά. Με την ψυχοθεραπεία μπορούμε ίσως να βρούμε τις αιτίες του πόνου ή της κακοδαιμονίας μας και συνειδητοποιώντας τες να ξαναπάρουμε τη ζωή στα χέρια μας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως βρίσκουμε και την ευτυχία. Εκείνος που ισχυρίζεται πως είναι ευτυχισμένος είναι αυτός που είναι συνεχώς απασχολημένος με κάτι, που έχει πολλές δραστηριότητες. Σ' αυτό καταλήγουν όλες οι επιστημονικές έρευνες για την ευτυχία. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν πάντα κάποιο σκοπό στη ζωή τους. Όσοι εργάζονται έχουν περισσότερες πιθανότητες να ευτυχήσουν από ό,τι οι άνεργοι και δεν είναι παρά μόνο μερικώς, για οικονομικούς λόγους. Οι εκκεντρικοί κρατούν το μυστικό της ευτυχίας: ασχολούνται με πάθος με τις εμμονές τους. Και τα ευτυχισμένα παιδιά είναι εκείνα που απορροφώνται εντελώς από τα παιχνίδια τους.

    Τελικό συμπέρασμα; Μην αγοράζετε λαχεία, μη σπαταλάτε όλες τις οικονομίες σας σε πολυτελείς τόπους διακοπών. Καλύτερα τακτοποιήστε ένα ντουλάπι που θέλετε να το κάνετε εδώ και μήνες και επιτέλους, κάντε κι εκείνο το δύσκολο τηλεφώνημα που αναβάλλετε συνεχώς. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες θα αισθανθείτε ευτυχείς. Αλλά, ακόμη κι αν οι μελέτες αποδειχθούν λανθασμένες, θα έχετε τουλάχιστον τακτοποιημένο το ντουλάπι σας, αντί να βρεθείτε στο χέρι με ένα λαχείο χωρίς καμία αξία!
                                                           (Β. Τσιώρου, εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 11-8-1999)


Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 120-140 λέξεις περίπου.
                                                                            Μονάδες 25
Β1. Να γράψετε από μια συνώνυμη λέξη για κάθε τύπο που σας δίνεται:
      διατίθενται, αναφαίρετο, ισχύει, ζωτικότητα, αιωνίως.
                                                                           Μονάδες 5
Β2. Να βρείτε το είδος της συλλογιστικής πορείας στην πρώτη παράγραφο.
       Να δικαιολογήσετε την  απάντησή σας.
                                                                           Μονάδες 5
Β3. Ποιος είναι ο τρόπος και τα μέσα πειθούς στην τρίτη παράγραφο του κειμένου;
                                                                           Μονάδες 5
Β4. Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου;
                                                                           Μονάδες 5
Β5.«Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν πάντα κάποιο σκοπό στη ζωή τους».
     Να γράψετε μια παράγραφο 80-100 λέξεων περίπου, που να αποδεικνύει αυτή η θέση.
                                                                           Μονάδες 10
Β6. Να δικαιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στο "Luxury Fever" και των δύο
      ερωτηματικών στην προτελευταία παράγραφο του κειμένου.
                                                                           Μονάδες 5

Γ΄. Παραγωγή λόγου:
    « Κάθε άνθρωπος στη ζωή του πασχίζει να αποκτήσει την ευτυχία και να τη διατηρήσει. Όμως στην προσπάθειά του αυτή νιώθει πολλές φορές το ανικανοποίητο συναίσθημα μέσα του να τον καταβάλλει. Εσείς ποια θεωρείτε ως ιδανική κατάσταση ευτυχίας για τον άνθρωπο; Γιατί πιστεύετε ότι οι άνθρωποι νιώθουν περισσότερο δυστυχισμένοι σήμερα και τι μπορούν να κάνουν γι’ αυτό; Υποθέστε ότι γράφετε ένα άρθρο (500-600 λέξεων περίπου), το οποίο πρόκειται να αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του σχολείου σας ».
                                                                          Μονάδες 40
                                              
                           

                                                      ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ….

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ


Απαντήσεις:
                                                                                               
1ο κριτήριο αξιολόγησης: 
                                                      Αναζητώντας τη χαμένη ευτυχία

Α. Η αρθρογράφος προβληματίζεται αναφορικά με το νόημα της αληθινής ευτυχίας στον σύγχρονο κόσμο και διαπιστώνει ότι κατανοούμε συνήθως την αξία της όταν τη χάνουμε. Όσοι ταυτίζουν την ευτυχία με τα υλικά αγαθά, το χρήμα, τη δόξα και την ομορφιά απογοητεύονται εύκολα και έτσι συχνά οδηγούνται στην κατάθλιψη. Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται και από έρευνες ειδικών που αποδίδουν την έλλειψη ευτυχίας σ’ αυτή την αίσθηση ανικανοποίητου των ανθρώπων. Σύμφωνα και με μια οικονομική ερμηνεία του προβλήματος ο αλόγιστος καταναλωτισμός δεν έφερε την ευτυχία στους ανθρώπους γιατί αύξησε τις επιθυμίες τους, αυτές που δεν μπορούν όμως να εκπληρώσουν. Ωστόσο η ειδική ψυχοθεραπεία δε θα μας φέρει την ευτυχία, εάν εμείς δεν έχουμε έναν σκοπό στη ζωή μας. Το τελικό συμπέρασμα είναι πως η ευτυχία θα μας διαφεύγει πάντα αν δεν την αναζητήσουμε στις απλές καθημερινές μας ασχολίες.

Β1. προσφέρονται, αναπόσπαστο, αληθεύει, ζωντάνια, παντοτινά.

Β2. Η συλλογιστική πορεία στην πρώτη παράγραφο είναι παραγωγική, γιατί η αρθρογράφος ξεκινάει με μια γενική θέση (Ευτυχία μεγάλη λέξη φυσικά) και καταλήγει σε ειδικότερες επισημάνσεις γιατί αναφέρει τρόπους αναζήτησής της από ειδικούς καθηγητές, επιστήμονες ή μέσα (χάπια Προζάκ).

Β3. Ο τρόπος πειθούς στην τρίτη παράγραφο του κειμένου είναι η επίκληση στη λογική και τα μέσα τεκμήρια. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται τεκμήριο αυθεντίας (ο Ρίτσαρντ Ράιαν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ράτσεστερ) και τεκμήριο προϊόν έρευνας (σε τρεις έρευνες, που δημοσιεύτηκαν από το 1993…).

Β4. «Φαίνεται, τελικά, πως θεωρούμε ... αναφαίρετο δικαίωμά μας». : Θεματική πρόταση.
       «Όσοι όμως νομίζουν…  τους συνανθρώπους τους». : Λεπτομέρειες - σχόλια.
        Κατακλείδα : δεν έχει.

Β5. Η ευτυχία είναι συνδεδεμένη με τις επιθυμίες και τις επιδιώξεις μας στη ζωή δηλαδή την εκπλήρωση κάποιου σκοπού. Κάθε άνθρωπος που είναι συνειδητοποιημένος κοινωνικά, έχει πάντα κάτι να τον εμπνέει δημιουργικά, να του δίνει νόημα ύπαρξης κι ένα κίνητρο δράσης, όπως είναι οι σπουδές, η δουλειά, τα παιδιά κοκ. Η ζωή του έτσι γίνεται πιο ενδιαφέρουσα και μπορεί ν’ αντέχει την κόπωση, να ξεπερνά τη φθορά του χρόνου και τις δυσκολίες και να βάζει καινούργιους στόχους. Διαφορετικά περιέρχεται σε αδράνεια, ζει μια εντελώς απρόσωπη, κοινωνικά αδιάφορη και πληκτική ζωή, γιατί του λείπει η βούληση, η ενέργεια και η εναλλαγή συναισθημάτων, με μια λέξη δηλαδή το πάθος. Τότε νιώθει απογοήτευση και απαισιοδοξία που τον απομακρύνουν από την ευτυχία.

Β6. Η χρήση των εισαγωγικών στο "Luxury Fever" γίνεται γιατί είναι τίτλος βιβλίου.

    Η χρήση των ερωτηματικών δηλώνει τον προβληματισμό της αρθρογράφου αρχικά για το που βρίσκεται τελικά ή ευτυχία, ερώτημα που θέτει και στον αναγνώστη ενεργοποιώντας έτσι την σκέψη του και συμπληρώνεται με κάποια δόση ειρωνείας στο β΄ ερώτημα (μήπως στο ντιβάνι του ψυχιάτρου;). Σκοπός της αρθρογράφου είναι δηλαδή να ευαισθητοποιήσει περισσότερο τους δέκτες και να θέσει ένα θέμα συνείδησης στον καθένα. Έτσι το κείμενο αποκτά αμεσότητα, το ύφος γίνεται πιο προφορικό και δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην ανάγκη αναζήτησης της ευτυχίας.

Γ΄. Η απάντηση στο θέμα της έκθεσης δίνεται αναλυτικά στη θεματογραφία
 ¨ΕΛΛΟΓΗ ΣΚΕΨΗ¨ σελ. 63-64.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

                          
                                                                                       
                               
2ο κριτήριο αξιολόγησης:
                                                          Πόλεμος και δικαιοσύνη

     Η αντιπαράθεση των δύο υπερδυνάμεων έληξε, ο κίνδυνος ολοκληρωτικού πυρηνικού πολέμου φάνηκε τώρα να απομακρύνεται οριστικά. Μερικοί έσπευσαν να υποστηρίξουν πως με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την αναίμακτη επικράτηση του καπιταλισμού έληξε και η ιδεολογική αντιπαράθεση των δύο κόσμων και επήλθε το τέλος της Ιστορίας. Και, ακόμα, πως εφόσον στην παγκόσμια σκηνή παρέμεινε μία μόνο υπερδύναμη, αυτή μπορεί πια να επιβάλλει τη διεθνή ειρήνη, όπως ακριβώς η αστυνομία έχει ως χρέος να επιβάλλει την κοινή ειρήνη στο εσωτερικό μιας χώρας. Όμως αυτές οι αισιόδοξες υπέρ της ειρήνης προβλέψεις αποδείχτηκαν βιαστικές και μάλλον ανεδαφικές.

    Η αντιπαράθεση των δύο (τότε) υπερδυνάμεων μπορεί να έληξε, το χάσμα όμως ανάμεσα σε καταπιεζόμενους και καταπιεστές, σε πλούσιους και φτωχούς, σε αναπτυγμένους και υπανάπτυκτους όχι μόνο δεν εξέλιπε, μα διευρύνθηκε. Η ταξική αντιπαράθεση -παρά τη διεθνή επικράτηση του καπιταλισμού- εντάθηκε και με δεδομένη τη διεθνοποίηση της οικονομίας επεκτείνεται, πέρα από τα όρια των επιμέρους κρατών, σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ιστορία όχι μόνο δεν τελείωσε, αλλά εισέρχεται σε δραματική περίοδο. Εξάλλου, με τη λήξη της αντιπαράθεσης των δύο υπερδυνάμεων ξεπήδησαν εθνότητες, που καλύπτονταν ως τότε για λόγους ασφαλείας κάτω από την ομπρέλα του ισχυρού, και διεκδίκησαν την ανεξαρτησία τους. Νέοι τοπικοί πόλεμοι ξέσπασαν ανάμεσά τους, οι εθνικιστικές ιδέες και το απαραίτητο μίσος που τις συνοδεύει φούντωσαν και, το χειρότερο, προστέθηκε στην αντιπαράθεση και ο θρησκευτικός φανατισμός με το αντίστοιχο μίσος για τον αλλόθρησκο ή αλλόδοξο. Η μοναδική υπερδύναμη αποδείχτηκε πως δεν μπορεί να επιβάλει την τάξη, αφού χρησιμοποίησε τη δύναμη της -πολιτική και στρατιωτική- όχι για την εδραίωση μιας διεθνούς δικαιοσύνης, αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση, για την ικανοποίηση αποκλειστικά των δικών της οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων, επιλογή η οποία συντηρεί την αδικία και το μίσος μεταξύ των λαών και διευρύνει το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς. Οι κατατρεγμένοι, όταν γίνονται απελπισμένοι, μπορούν να προκαλέσουν όχι μόνο εμφύλιους πολέμους με την κλασική μορφή της εξέγερσης ή επανάστασης (η ιδέα του παντοδύναμου στο εσωτερικό του κράτους έχει προ πολλού αποδειχθεί μύθος), αλλά και τοπικούς πολέμους με συμβατικά μέσα, που τώρα έχουν περισσότερες πιθανότητες να συμβούν παρά στην εποχή του «ψυχρού πολέμου».

     Εξάλλου, ένα νέο είδος πολέμου εμφανίζεται ήδη στον ορίζοντα: αιφνίδια επίθεση στα εσωτερικά των κρατών από εκπαιδευμένους «καμικάζι» ή «κομάντος» ή και τρομοκράτες τυπικά άγνωστης προέλευσης, χωρίς επίσημη κήρυξη εχθροπραξιών, χωρίς οποιαδήποτε δέσμευση από τους εθιμικά καθιερωμένους, στοιχειώδεις έστω, κανόνες του πολέμου και με θύματα ανύποπτους και άμαχους πολίτες. Ενόψει μάλιστα του εφιαλτικού ενδεχομένου να διαρρεύσουν πυρηνικά υλικά από τις χώρες του άλλοτε σοβιετικού συνασπισμού και να περιέλθουν στην κατοχή τέτοιων ομάδων, η μορφή ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος με μια συντονισμένη γενικευμένη επίθεση σε διάφορες χώρες -που θα έχει τα αποτελέσματα ενός ολοκληρωτικού πυρηνικού πολέμου- δεν μπορεί να αποκλειστεί. Το ίδιο ισχύει και για τα χημικά και βιολογικά όπλα. Από την άλλη πλευρά, οι πολεμικές επιχειρήσεις για την επιβολή της «διεθνούς νομιμότητας» από τη μοναδική υπερδύναμη και τους συμμάχους της αποτελούν κι αυτές ένα νέο είδος, «μονόπλευρου» θα έλεγε κανείς, πολέμου με στρατιώτες που «πατούν κουμπιά» και θύματα τον άμαχο πληθυσμό.

    Ο πόλεμος, λοιπόν, όχι μόνο δεν τελείωσε για την ανθρωπότητα, αλλά εμφανίζεται με νέες μορφές, πεισματικά επιμένοντας στην εφιαλτική παρουσία του. Όπως απέδειξε η Ιστορία, ούτε η πολιτική, ούτε η ειρήνη - ως μεσοδιάστημα πολεμικής προετοιμασίας ή έστω ως παθητική απλώς κατάσταση «μη πολέμου»- μπορούν να αντιπαρατεθούν στο πολεμικό φαινόμενο. Γιατί, όσο κι αν φαίνεται περίεργο, η πολιτική, αλλά και η ίδια η ειρήνη δεν αποτελούν το διαλεκτικά «αντίθετο» του πολέμου, αυτό δηλαδή που συγκρούεται υπαρξιακά μαζί του και που μπορεί να τον αναιρέσει. Το στοιχείο αυτό, όπως θα έγινε ίσως αντιληπτό από την ανάλυση που προηγήθηκε, είναι η δικαιοσύνη. Η δικαιοσύνη με το ουσιαστικό, βέβαια, και όχι με το τυπικό περιεχόμενο που δίνεται συνήθως στον όρο. Η δικαιοσύνη δηλαδή που έχει ως ουσιαστικό της περιεχόμενο να αποκαταστήσει την ισότητα και κατ' επέκταση τη φιλότητα μεταξύ των ανθρώπων, καταλύοντας την ανισότητα (δηλαδή την αδικία) που τροφοδοτεί το μίσος και την ανάμεσά τους εχθρότητα.

    Είναι φανερό πως τέτοια ουσιαστική δικαιοσύνη δεν μπορεί, βέβαια, να είναι η «δικαιοσύνη» των ισχυρών, που επικαλούνται μονόπλευρα ως «δίκαιο» τη θεσπισμένη αδικία, ούτε εξάλλου η «δικαιοσύνη» των νικητών μετά από μια πολεμική σύγκρουση, που συνιστά κατά κανόνα εκδίκηση υπό την επίκληση απλώς του δικαίου. Η δικαιοσύνη δεν είναι εκδίκηση. Διαφορετικά, θα ήταν πόλεμος με παραλλαγμένη απλώς μορφή και όνομα. Η ανταποδοτική «δικαιοσύνη» του «οφθαλμόν αντί οφθαλμού», όταν επιβάλλεται, ικανοποιεί προσωρινά αυτόν που την επικαλέστηκε, διαιωνίζει ωστόσο το μίσος και την εχθρότητα συντηρώντας το φαύλο κύκλο της βίας.

    Η αληθινή δικαιοσύνη της ισότητας και της αδελφοσύνης είναι πράγματι η κρατίστη των αρετών. Γι' αυτό, πριν επιβληθεί κοινωνικά, θα πρέπει να κατακτηθεί ατομικά από τον κάθε άνθρωπο. Κανείς μας δεν μπορεί να την επικαλείται ή να την περιμένει από τον ουρανό, αν δεν την έχει καλλιεργήσει μέσα του με τις όποιες θυσίες συνεπάγεται αυτό για τα υλικά του συμφέροντα. Όσοι μαθαίνουν να μισούν στο όνομα μιας «ανταποδοτικής δικαιοσύνης», αλλά και όσοι θεωρούν αδικία να τους προσβάλλουν τα δικά τους αγαθά, ενώ οι ίδιοι αδικούν ή ανέχονται την αδικία σε άλλους ανθρώπους, ψευδώς επικαλούνται τη δικαιοσύνη. Η «δικαιοσύνη» τους είναι κάλπικη. Και την αληθινή ειρήνη δεν πρόκειται ποτέ να την απολαύσουν: ούτε μέσα τους ούτε στον κοινωνικό τους χώρο.
                                               Ι. Μανωλεδάκης, περιοδικό Φιλόλογος., τευχ. 106 (διασκευή)

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100- 120 λέξεις περίπου.
                                                                     Μονάδες 25
Β1. «Η αληθινή δικαιοσύνη της ισότητας και της αδελφοσύνης…πριν επιβληθεί κοινωνικά, θα πρέπει να κατακτηθεί ατομικά από τον κάθε άνθρωπο». Να εξηγήσετε την άποψη του συγγραφέα σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων περίπου.
                                                                     Μονάδες 10
Β2. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για κάθε λέξη που ακολουθεί:
       επικράτηση, ανεδαφικές, ξεπήδησαν, θεσπισμένη, απλώς.
                                                                     Μονάδες 5
B3. Να γράψετε από ένα αντώνυμο για κάθε λέξη που ακολουθεί:
       απομακρύνεται, αναίμακτη, αλλόδοξο, αιφνίδια, κάλπικη.
                                                                     Μονάδες 5
B4. Ποιος είναι ο τρόπος και τα μέσα πειθούς στην τέταρτη παράγραφο;
      (Ο πόλεμος, λοιπόν, … εχθρότητα ).
                                                                     Μονάδες 10
B5. Να ερμηνεύσετε : α) τη χρήση της διπλής παύλας και των εισαγωγικών στη φράση:
      -ως μεσοδιάστημα πολεμικής προετοιμασίας ή έστω ως παθητική απλώς κατάσταση
      «μη πολέμου»-
                                                                     Μονάδες 3
  β) τη χρήση των εισαγωγικών στη φράση: Η ανταποδοτική «δικαιοσύνη» του «οφθαλμόν
     αντί  οφθαλμού».
                                                                     Μονάδες 2

Γ΄. Παραγωγή λόγου:
    «Η ειρήνη είναι ένα πανανθρώπινο ιδανικό, που διαρκώς παραβιάζεται, όταν στη σκακιέρα της πολιτικής και οικονομικής επιρροής διαφόρων ηγετών, εμπλέκονται αντικρουόμενα συμφέροντα ισχυρών κρατών και συνασπισμών. Τα πολλά περιστατικά κοινωνικών αναταραχών και ένοπλων συγκρούσεων στον κόσμο μας εντείνουν την ανασφάλεια και το φόβο σε όλους μας, μήπως τα φαινόμενα αυτά γενικευτούν και ξεσπάσουν περιφερειακοί πόλεμοι με απρόβλεπτη εξέλιξη. Σ’ ένα άρθρο (500-600 λέξεων περίπου) που θα αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του σχολείου σας, να αναφερθείτε στα αγαθά που προσφέρει η ειρήνη και στους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να τη διασφαλίσουμε».
                                                                   Μονάδες 40

                                          
                                                              ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ….


ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ                                                                                                        


                                                                                                                                                      
(Απαντήσεις
2o κριτήριο αξιολόγησης:
 
                                     

       Πόλεμος και δικαιοσύνη
Α. Περίληψη :
    Ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρεται στο πρόβλημα της διατήρησης της παγκόσμιας ειρήνης μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και το τέλος του ψυχρού πολέμου. Η νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε προκάλεσε κοινωνικές εντάσεις, λόγω της κυριαρχίας του καπιταλισμού, και περιφερειακές συγκρούσεις ανάμεσα σε διαφορετικούς λαούς, λόγω του εθνικισμού και του θρησκευτικού φανατισμού, που η μοναδική υπερδύναμη στον κόσμο αδυνατούσε να αποτρέψει γιατί αποσκοπούσε στην εξυπηρέτηση των εθνικών της συμφερόντων. Την ανασφάλεια του νέου κόσμου ωστόσο επιτείνει η απειλή της ανεξέλεγκτης τρομοκρατίας και η διασπορά πυρηνικών ή χημικών όπλων σε εμπολέμους. Έτσι η ειρήνη σήμερα φαντάζει ανέφικτη γιατί απουσιάζει η δικαιοσύνη απ’ τον κόσμο που θα αποκαθιστούσε την ισοτιμία μεταξύ των λαών. Οι ισχυροί όμως παραβιάζουν τη διεθνή νομιμότητα διαιωνίζοντας εκτός από την αδικία και το μίσος της ανταπόδοσης. Το τελικό συμπέρασμα του συγγραφέα είναι πως δε θα υπάρξει ειρήνη στον κόσμο, αν δεν υπάρξει πρώτα δικαιοσύνη σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά.
                                                                                              (140 λέξεις)

Β1. Η δικαιοσύνη είναι θεμέλιο για την ύπαρξη και τη διατήρηση σχέσεων ισότητας και αδελφοσύνης στον κόσμο. Η ύπαρξή της σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά αποτελεί αναγκαία και επαρκή συνθήκη για την κοινωνική ειρήνη. Αν μια κοινωνία αποτελείται από ανθρώπους με υψηλό αίσθημα δικαίου, τότε αποτρέπονται τα φαινόμενα βίας στο εσωτερικό της και επιλέγεται η συναίνεση στις σχέσεις με τους άλλους λαούς στο εξωτερικό της. Έτσι ευδοκιμούν οι σχέσεις φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των λαών και εδραιώνεται η αληθινή ειρήνη στον κόσμο. Επομένως αν θέλουμε την πραγματική ειρήνη στον κόσμο γύρω μας, πρέπει πρώτα να υιοθετούμε τη δικαιοσύνη στον κόσμο μέσα μας.
                                                                                              (100 λέξεις)

Β2.  επιβολή, κυριαρχία, κατίσχυση
       αβάσιμες
       ξεπρόβαλαν, βγήκαν, προέκυψαν
       εδραιωμένη, καθιερωμένη, νομοθετημένη
       μόνο.

Β3.  πλησιάζει
       αιματηρή
       ομόδοξο, ομόθρησκο
       αναμενόμενη
       γνήσια, αληθινή.

Β4. Επίκληση στη λογική με αναλυτικό επιχείρημα. Το συμπέρασμα προηγείται (Ο πόλεμος…
 παρουσία του.) και ακολουθούν οι προκείμενες του επιχειρήματος, που συνδέονται με ¨μέσο
 όρο¨ τη λέξη δικαιοσύνη. Η πρώτη προκείμενη του επιχειρήματος μάλιστα είναι ένα τεκμήριο
 (ιστορικά στοιχεία).

B5 α. Η χρήση της διπλής παύλας στη φράση: -ως μεσοδιάστημα πολεμικής προετοιμασίας ή έστω ως παθητική απλώς κατάσταση «μη πολέμου»- γίνεται γιατί έχουμε παρένθετο λόγο, που λειτουργεί ως επεξήγηση στη λέξη ειρήνη. Τα εισαγωγικά στη φράση «μη πολέμου» δηλώνουν ειδικό όρο, εν προκειμένω όρο της διπλωματίας, που προσδιορίζει τη συμβατική ειρήνη της εποχής μας.

   β. Με τη χρήση των εισαγωγικών στη λέξη «δικαιοσύνη» δηλώνεται ειρωνεία, ενώ με τα εισαγωγικά στο «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» έχουμε αυτούσια μεταφορά λόγου από τον Μωσαϊκό νόμο. Συγκεκριμένα το ιστορικό απόφθεγμα λειτουργεί επεξηγηματικά στη φράση ανταποδοτική δικαιοσύνη που προηγείται.

Γ΄: Η απάντηση στο θέμα έκθεσης δίνεται αναλυτικά στην ¨ΕΛΛΟΓΗ ΣΚΕΨΗ¨, σελ.82-86.

                                      

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
                                                                                                                                                                                               
3ο κριτήριο αξιολόγησης:
                                                              Ο αστικός εφιάλτης
                                             H ποιότητα ζωής στις πόλεις του 21ου αιώνα

   Πριν από μερικές δεκαετίες η αναμενόμενη πληθυσμιακή έκρηξη στον πλανήτη αποτελούσε έναν πραγματικό πονοκέφαλο, αν όχι εφιάλτη, για όλους εκείνους τους ιθύνοντες που (υποτίθεται) κρατούν στα χέρια τους τις τύχες του κόσμου. Σήμερα δεν υπάρχει πλέον ο φόβος αυτός. Πρώτον, γιατί οι τελευταίες έγκυρες εκτιμήσεις και προβλέψεις δείχνουν μια «ισορροπία» του πληθυσμού γύρω στα 9 -10 δισεκατομμύρια περί τα μέσα του 21ου αιώνα. Δεύτερον, γιατί σημασία έχει κυρίως ο τρόπος με τον οποίο ζουν και αναπτύσσονται οι ανθρώπινες κοινωνίες, δηλαδή το ποιοτικό και όχι το ποσοτικό μόνον στοιχείο.

    Με δεδομένα τα παραπάνω, το πρόβλημα εστιάζεται στην άνιση γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού: είτε ανάμεσα στις διάφορες χώρες και περιοχές του πλανήτη (π.χ. μεγάλη δημογραφική αύξηση παρατηρείται στη Νοτιοανατολική Ασία, Λατινική Αμερική, Αφρική, που δημιουργεί μείζονα γεωπολιτικά και γεωοικονομικά προβλήματα) είτε ανάμεσα στις πόλεις και την ύπαιθρο λόγω συγκέντρωσης του πληθυσμού στα αστικά κέντρα, με αποτέλεσμα την αλματώδη-τερατώδη επέκτασή τους. Κατά συνέπεια, η πληθυσμιακή έκρηξη συμβαίνει εκεί όπου συνδυάζονται οι δύο παραπάνω παράμετροι, δηλαδή στις πόλεις των αναπτυσσομένων χωρών.

    Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, η ανάπτυξη των λεγομένων μεγα-πόλεων (Megacities) είναι θεαματική τα τελευταία πενήντα χρόνια. Το 1950, μόνο η Νέα Υόρκη ξεπερνούσε τα 10 εκατομμύρια κατοίκους. Το 2000 δεκαεννέα πόλεις είχαν περάσει το όριο αυτό, ενώ το 2015 (σε δέκα χρόνια από σήμερα) οι πόλεις αυτές θα είναι πάνω από είκοσι τρεις, οι περισσότερες εξ αυτών στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ήδη στην Κίνα, η ταχύτητα της αστικοποίησης αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς. Δεκάδες εκατομμύρια αγρότες συσσωρεύονται κάθε χρόνο στις πόλεις, όπου συνήθως ζουν σε συνθήκες χειρότερες από εκείνες των αγροτικών περιοχών. Στο σωτήριο έτος 2005 που διανύουμε ο βαθμός αστικοποίησης, δηλαδή το ποσοστό του πληθυσμού που ζει στις πόλεις, θα περάσει το όριο του 50% - στην Ευρώπη το ποσοστό αυτό είναι ήδη 80%. Ο πλανήτης Γη, χάρη στην «Τριτοκοσμική» αστικοποίηση, γίνεται πλέον στο σύνολό του αστικός! Είναι μια χρονική στιγμή με ιδιαίτερο ιστορικό βάρος και συμβολισμό.

     Ωστόσο, αυτή η ανεξέλεγκτη αστικοποίηση δημιουργεί τεράστια προβλήματα ποιότητας ζωής στις μεγαλουπόλεις των αναπτυσσομένων αλλά και πολλών ανεπτυγμένων χωρών. Οι συνθήκες ζωής και εργασίας χειροτερεύουν: η ατμοσφαιρική ρύπανση και το κυκλοφοριακό παραμένουν ακόμη «ανοικτές πληγές», η αυξανόμενη τσιμεντοποίηση συρρικνώνει το αστικό πράσινο, τα αστικά απόβλητα (υγρά και στερεά) ξεχειλίζουν από παντού, ενώ η εγκληματικότητα και άλλα δυσάρεστα κοινωνικά φαινόμενα σημειώνουν νέα ρεκόρ. Πίσω από ωραία αστικά «σκηνικά» και «βιτρίνες» (διάβαζε αναπλάσεις) κρύβεται συχνά η φτώχεια, η ασχήμια και η περιβαλλοντική υποβάθμιση.

    H πόλη, από λίκνο της Δημοκρατίας και εστία πολιτιστικής ανάπτυξης γίνεται εφιαλτικός τόπος διαβίωσης για τους πολλούς (μη προνομιούχους) κατοίκους της. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ολοένα και περισσότερα προγράμματα, τόσο του ΟΗΕ όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέρονται στον οικολογικό σχεδιασμό τού αστικού περιβάλλοντος και γενικά στην αναβάθμιση της ζωής στις πόλεις σε όλα τα επίπεδα. Στην ίδια μάχη έχουν ριχτεί εθνικές κυβερνήσεις και τοπικές αυτοδιοικήσεις, χωρίς όμως να διαφαίνονται εγγυημένα αποτελέσματα.

    Το όραμα τού Κλάους Τόπφερ (διευθυντή της υπηρεσίας περιβάλλοντος του ΟΗΕ) για πόλεις με κτίρια που θα χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια για την παραγωγή ηλεκτρισμού, για οχήματα που θα κινούνται με υδρογόνο όπως και για άλλα ωραία επιτεύγματα δεν φαίνεται να πραγματοποιείται σύντομα· και πάντως όχι για όλους και όχι πριν από μια περίοδο πολιτικής και κοινωνικοοικονομικής κρίσης στον αστικό χώρο, που φαίνεται να χτυπάει ήδη την πόρτα μας. Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι σαφώς δυσκολότερη: τα αντίστοιχα ελλείμματα και προβλήματα είναι τεράστια, όπως και οι ανάγκες σχεδιασμού για τις οποίες κανείς δεν φαίνεται να συγκινείται στον βαθμό που θα έπρεπε· και αυτό είναι ίσως το πιο τραγικό.
                                                                       (Ηλίας Μπεριάτος, εφ. Τα Νέα, 11/8/2005)


Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις περίπου.
                                                                                         Μονάδες 25
Β1. Να γράψετε από μια συνώνυμη λέξη για κάθε τύπο που σας δίνεται:
      έγκυρες, επέκταση, συσσωρεύονται, συρρικνώνει, λίκνο.
                                                                                         Μονάδες 5
Β2. Να γράψετε από μια αντώνυμη λέξη για κάθε τύπο που σας δίνεται:
      αναμενόμενη, μείζονα, αναπτυσσόμενο, αστικοποίησης, ολοένα.
                                                                                         Μονάδες 5
Β3. Ποιον τρόπο και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί ο αρθρογράφος στην τρίτη παράγραφο;
      (Σύμφωνα με…και συμβολισμό).
                                                                                         Μονάδες 10
Β4. Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης της τέταρτης παραγράφου; (Ωστόσο,…υποβάθμιση). Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
                                                                                         Μονάδες 5
Β5. ¨Πίσω από ωραία αστικά «σκηνικά» και «βιτρίνες» κρύβεται συχνά η φτώχεια, η ασχήμια και η περιβαλλοντική υποβάθμιση¨. Να γράψετε μια παράγραφo 80-100 λέξεων περίπου, που να εξηγείτε αυτή τη θέση.
                                                                                         Μονάδες 10

Γ΄ Παραγωγή λόγου:
      «Η ανεξέλεγκτη αστικοποίηση των κοινωνιών συνιστά ένα ευρύ φάσμα αλλαγών που επηρεάζει καταλυτικά τη ζωή των ανθρώπων και απειλεί την οικολογική ισορροπία στον πλανήτη. Σ’ ένα άρθρο, που προορίζεται για δημοσίευση σε έντυπο ευρείας κυκλοφορίας, να αναφέρετε τα κυριότερα προβλήματα της αστικοποίησης στη χώρα μας προτείνοντας παράλληλα ενδεικτικές λύσεις για την αντιμετώπισή τους». (500-600 λέξεις περίπου).
                                                                                         Μονάδες 40


          
                                       
                                              Καλή επιτυχία...                             

                                               

Απαντήσεις 3ου κριτηρίου:                                                     
                                                            Ο αστικός εφιάλτης

Α) Περίληψη:

   Ο αρθρογράφος αναφέρεται στο πρόβλημα της αστικοποίησης στον σύγχρονο κόσμο, αφού σύμφωνα με τους ειδικούς απετράπη ο κίνδυνος του υπερπληθυσμού και πλέον παρατηρείται μια δημογραφική εξισορρόπηση των κοινωνιών και με ποιοτικότερους όρους διαβίωσης. Η ανισοκατανομή του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο περιφερειακό με την εγκατάλειψη της υπαίθρου και τη διόγκωση των πόλεων, είναι το κύριο πρόβλημα σήμερα. Τα στοιχεία ερευνών του ΟΗΕ για την ανάπτυξη των σύγχρονων ¨μεγαπόλεων¨ είναι αποκαλυπτικά, αλλά και ανησυχητικά, ενώ οι συνέπειες της αστικοποίησης οδυνηρές για τους ανθρώπους και ολέθριες για το περιβάλλον. Για την αντιμετώπισή τους τόσο ο ΟΗΕ και η ΕΕ, όσο και οι εθνικές κυβερνήσεις εντείνουν διαρκώς τις προσπάθειές τους. Οι όποιες αλλαγές πάντως, είναι δύσκολο να εφαρμοστούν παντού, ιδίως δε σε χώρες με πολλά προβλήματα και ελλείμματα όπως η Ελλάδα.
                                                                                                                            (131 λέξεις)

Β1) έγκυρες:   αξιόπιστες 
       επέκταση:διεύρυνση
       συσσωρεύονται: μαζεύονται
       συρρικνώνει: λιγοστεύει, ελαχιστοποιεί
       λίκνο: κούνια βρέφους (κυρ.) / γενέτειρα, τόπος γέννησης (μτφ.).

Β2) αναμενόμενη-αναπάντεχη
       μείζονα-ελάσσονα
       αναπτυσσόμενο-υπανάπτυκτο
       αστικοποίησης-αποκέντρωσης
       ολοένα-ποτέ.

Β3) Επίκληση στη λογική (ο τρόπος). Μέσα: τεκμήρια.
      - «Το 1950 … αναπτυσσόμενο κόσμο» είναι πόρισμα έρευνας, εκτός της αναφοράς στη Ν.Υ που θεωρείται παράδειγμα.
      - «Ήδη στην Κίνα … περιοχών» είναι παράδειγμα. 
      - «Στο έτος 2005 … 80%» είναι στατιστικά στοιχεία.

Β4)Αιτία-αποτελέσματα:
(ανεξέλεγκτη αστικοποίηση = αιτία και από  Οι συνθήκες…υποβάθμιση= αποτελέσματα.)


Γ΄: Η απάντηση στο θέμα της έκθεσης δίνεται αναλυτικά στη θεματογραφία: (¨Έλλογη σκέψη¨, H ζωή στις πόλεις, σελ. 40-43).


ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

                                             
                                                                                              

4ο κριτήριο αξιολόγησης:
                                                   

                                                Οικολογία και Βιομηχανική Κοινωνία
         …ένας αγώνας για τη διάσωση του ανθρώπου και του φυσικού του περιβάλλοντος
    Η οικολογία είναι ανατρεπτική γιατί θέτει υπό αμφισβήτηση τον καπιταλισμό που κυριαρχεί στον πλανήτη. Απορρίπτει τη βασική του αρχή σύμφωνα με την οποία προορισμός μας είναι να αυξάνουμε συνεχώς την παραγωγή και την κατανάλωση. Καταδεικνύει την καταστρεπτική επίδραση της καπιταλιστικής λογικής στο φυσικό περιβάλλον και στη ζωή των ανθρώπινων όντων.

   Η λογική αυτή είναι από μόνη της παράλογη και οδηγεί σε μια φύσει αδύνατη κατάσταση σε παγκόσμια κλίμακα, αφού φθάνει στο σημείο να καταστρέφει τις ίδιες της τις προϋποθέσεις. Δεν είναι μόνον η μη αντιστρεπτή διασπάθιση των αναντικατάστατων πόρων και μέσων, είναι και η ανθρωπομορφική καταστροφή των ανθρώπινων όντων που μετατρέπονται σε παραγωγικά και καταναλωτικά ζώα, σε αποχαυνωμένους ζάπερ, είναι και η καταστροφή του ζωτικού μας περιβάλλοντος. Οι πόλεις, επί παραδείγματι, υπέροχο δημιούργημα της όψιμης νεολιθικής εποχής, καταστρέφονται με τους ίδιους ρυθμούς που καταστρέφονται και τα δάση του Αμαζονίου, αποσυντίθενται σε γκέτο, πλούσια προάστια και συνοικίες γραφείων που νεκρώνουν μετά τις 8 το βράδυ.

    Δεν πρόκειται λοιπόν για μια βουκολική υπεράσπιση της “φύσης”, αλλά για έναν αγώνα που έχει ως στόχο τη διάσωση του ανθρώπου και του φυσικού του περιβάλλοντος. Είναι προφανές, για μένα τουλάχιστον, ότι αυτή η διάσωση είναι ασυμβίβαστη με τη διατήρηση του υπάρχοντος συστήματος και ότι συνδέεται με μια πολιτική αναδιάρθρωση της κοινωνίας. Θα συνέβαλλε μάλιστα στο να δημιουργηθεί επιτέλους μια δημοκρατία των έργων και όχι των λόγων. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκω, εξάλλου, ότι τα περισσότερα από τα υπάρχοντα οικολογικά κινήματα είναι συνήθως λιπόψυχα.

    Πέρα όμως από τις προφανείς αυτές διαπιστώσεις, ανακύπτουν άλλα, δυσκολότερα και βαθύτερα ερωτήματα. Αυτό που κυριαρχεί σήμερα είναι η αυτονόμηση της τεχνο-επιστήμης. Δε διερωτώμεθα πλέον αν υπάρχουν ανάγκες που πρέπει να ικανοποιήσουμε, παρά κατά πόσον το ένα ή το άλλο επιστημονικό ή τεχνικό επίτευγμα είναι εφικτό. Αν είναι πράγματι εφικτό, τότε θα υλοποιηθεί οπωσδήποτε και κατόπιν θα κατασκευασθεί και η αντίστοιχη “ανάγκη”.

    Οι παρενέργειες σπανίως λαμβάνονται υπόψη. Αυτό ακριβώς πρέπει να σταματήσουμε, και εδώ αρχίζουν οι δυσκολίες. Δεν μπορεί να τίθεται θέμα περιορισμού της ελευθερίας της επιστημονικής έρευνας. Τα όρια όμως ανάμεσα στην καθαρή γνώση και στις, ενίοτε μοιραίες, εφαρμογές της είναι ασαφή αν όχι ανύπαρκτα. (…).

   Πώς να χαράξουμε τα όρια; Για πρώτη φορά, σε μια μη θρησκευτική κοινωνία, ερχόμαστε αντιμέτωποι με το ερώτημα: Πρέπει να ελέγξουμε την εξάπλωση της ίδιας της γνώσης; Και πώς να το κάνουμε αυτό χωρίς να καταλήξουμε σε μια δικτατορία επί του πνεύματος; Πιστεύω πως μπορούμε να θέσουμε ορισμένες απλές αρχές: Δεν επιθυμούμε μια απεριόριστη και απερίσκεπτη εξάπλωση της παραγωγής, θέλουμε μια οικονομία που να είναι μέσον και όχι σκοπός της ανθρώπινης ζωής. Επιθυμούμε την ελεύθερη εξάπλωση της γνώσης, δεν μπορούμε όμως πλέον να υποκρινόμαστε ότι δε γνωρίζουμε πως αυτή η εξάπλωση εμπεριέχει κινδύνους που δεν είναι δυνατόν να καθοριστούν εκ των προτέρων.

   Για να αντιμετωπίσουμε αυτούς τους κινδύνους, μας χρειάζεται αυτό που ο Αριστοτέλης αποκαλούσε ¨φρόνησις¨. Η εμπειρία δείχνει ότι η σύγχρονη τεχνογραφειοκρατία είναι οργανικά και δομικά ανίκανη να διαθέτει αυτή τη φρόνηση, γιατί δεν υπάρχει και δεν κινείται παρά μόνον xάρη στο παραλήρημα της απεριόριστης εξάπλωσης.

    Μας χρειάζεται λοιπόν μια πραγματική δημοκρατία που να θεσπίζει διαδικασίες διαβουλεύσεως και λήψεως αποφάσεων όσο το δυνατόν ευρύτερες, στις οποίες να συμμετέχουν οι πολίτες εν συνόλω. Αυτό, με τη σειρά του, δεν είναι δυνατόν παρά μόνον εάν οι πολίτες διαθέτουν πραγματική ενημέρωση, πραγματική παιδεία και ευκαιρίες να εφαρμόσουν στην πράξη την κρίση τους.

    Μια δημοκρατική κοινωνία είναι και μια κοινωνία αυτόνομη, αυτόνομη σημαίνει όμως επίσης -και κυρίως- αυτοπεριοριζόμενη όχι μόνο σε ό,τι αφορά τις ενδεχόμενες πολιτικές καταχρήσεις (το να μη σέβεται, επί παραδείγματι, η πλειοψηφία τα δικαιώματα μιας μειοψηφίας), αλλά και σε ό,τι αφορά τα έργα και τις πράξεις του συνόλου.

    Τα όριά της, τα σύνορά της, δεν μπορούμε να τα διαγράψουμε εκ των προτέρων – γι’ αυτό και μας χρειάζεται η φρόνηση. Τα σύνορα όμως υπάρχουν, και από τη στιγμή που θα τα παραβιάσουμε θα είναι εξ ορισμού πολύ αργά – όπως οι ήρωες της αρχαίας τραγωδίας που δεν αντιλαμβάνονται ότι βρίσκονται μέσα στην υπερβολή παρά μόνον αφού έχουν ήδη καταστραφεί. Η σύγχρονη κοινωνία είναι θεμελιωδώς άφρων. 
                                                                                                (Κορνήλιος Καστοριάδης)

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις περίπου.
                                                                                Μονάδες 25
Β1. Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης και η δομή της πρώτης παραγράφου του κειμένου;
                                                                                Μονάδες 5
Β2. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία στην ίδια παράγραφο; Να αιτιολογηθεί η απάντησή σας.
                                                                                Μονάδες 5
Β3. Ποιος είναι ο τρόπος και τα μέσα πειθούς της τελευταίας παραγράφου;
      Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
                                                                                Μονάδες 5
Β4α. Να γράψετε για κάθε λέξη που σας δίνεται από μία συνώνυμη:
     καταδεικνύει, διασπάθιση, αναδιάρθρωση, αυτονόμηση, φρόνηση.
                                                                                Μονάδες 5
     β. Οικολογία, βιομηχανική, δημοκρατία, διαβουλεύσεως, πλειοψηφία:
     Από το δεύτερο συνθετικό των λέξεων να γράψετε από μια σύνθετη ομόρριζή τους.
                                                                                Μονάδες 5
Β5. «Η σύγχρονη κοινωνία είναι θεμελιωδώς άφρων». Να τεκμηριώσετε αυτόν τον ισχυρισμό. Η απάντησή σας να μην υπερβαίνει τις 100 λέξεις.
                                                                                Μονάδες 10

Γ΄ Παραγωγή λόγου:
     «Τώρα που όλοι μιλούν για την κλιματική αλλαγή και αναζητούν τρόπους βιώσιμης ανάπτυξης, ο ρόλος του οικολογικού κινήματος, που όμως θα εκφράζει ανιδιοτελώς την κοινωνία, καθίσταται περισσότερο αναγκαίος. Σ’ ένα άρθρο σας, που προορίζεται για δημοσίευση σε έντυπο ευρείας κυκλοφορίας, να αναφέρετε τους στόχους του οικολογικού κινήματος καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να παρέμβει η πολιτεία για την αντιμετώπιση του οικολογικού προβλήματος». (500-600 λέξεις περίπου).
                                                                                Μονάδες 40
                                           
                                                              ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ…

Έλλογη σκέψη

Απαντήσεις 4ου κριτηρίου αξιολόγησης:

                                    ¨Οικολογία και βιομηχανική κοινωνία¨                                                             Α. Περίληψη:

     Ο συγγραφέας θεωρεί την οικολογία επαναστατική γιατί αρνείται τον κυρίαρχο καπιταλισμό και απορρίπτει τον βασικό του σχεδιασμό για την αυξημένη παραγωγή και κατανάλωση αγαθών, που εξαντλούν τα αποθέματα των φυσικών πόρων της γης. Για να αποτραπεί η καταστροφή του πλανήτη από την αλόγιστη σπατάλη και κατανάλωση των κοινωνιών προτείνει την οικολογική διαχείριση της πολιτικής εξουσίας και την επανασύνδεση επιστήμης και τεχνικής -που έχουν αυτονομηθεί- με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Χωρίς να θεωρείται υπέρμαχος περιορισμού της επιστημονικής ελευθερίας, αντιτίθεται στην ανεξέλεγκτη γνώση και παραγωγή που απειλούν τον κόσμο σήμερα. Επειδή θεωρεί ότι από την τεχνοκρατική φιλοσοφία απουσιάζει η φρόνηση, προτείνει τη συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική διαχείριση της εξουσίας, ώστε να δημιουργηθεί μια κοινωνία αυτόνομη, τα όρια της οποίας θα είναι συνειδητοί αυτοπεριορισμοί, ενώ η υπέρβαση τους θα ισοδυναμούσε με τραγωδία.
                                                                                                      (131 λέξεις)

Β1. Ο τρόπος ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου είναι η αιτιολόγηση. Εξηγείται η θέση του συγγραφέα γιατί είναι ανατρεπτική η οικολογία, γιατί απορρίπτει …και γιατί καταδεικνύει…

Δομή παραγράφου:
Θεματική περίοδος: Η οικολογία… πλανήτη.
Λεπτομέρειες: Απορρίπτει… όντων.
Κατακλείδα δεν έχει.

Β2. Η συλλογιστική πορεία της παραγράφου είναι παραγωγική. Ξεκινάει με γενική θέση (η οικολογία είναι ανατρεπτική) και συνεχίζει με ειδικές επισημάνσεις – στοιχεία (Απορρίπτει… Καταδεικνύει…) που είναι η απόδειξη της θέσης. (Θέση → Απόδειξη).

Β3. Ο τρόπος πειθούς της τελευταίας παραγράφου του κειμένου είναι η επίκληση στη λογική και το μέσον αναλυτικό επιχείρημα. Πιο συγκεκριμένα: 

α΄ προκείμενη: Τα όριά της, τα σύνορά της (της κοινωνίας εννοείται) …φρόνηση.
β΄ προκείμενη: Τα σύνορα όμως υπάρχουν… πολύ αργά.
συμπέρασμα: Η σύγχρονη κοινωνία είναι θεμελιωδώς άφρων.

Μέσος όρος α΄+ β΄ προκείμενης είναι η λέξη σύνορα και α΄ προκ. + συμπεράσματος η λέξη κοινωνία.

    Ωστόσο παρεμβάλλεται και τεκμήριο παράδειγμα με περισσότερο συναισθηματική χροιά (όπως οι ήρωες της αρχαίας τραγωδίας που δεν αντιλαμβάνονται ότι βρίσκονται μέσα στην υπερβολή παρά μόνον αφού έχουν ήδη καταστραφεί.) για παραλληλισμό της τύχης των ανθρώπων, αφού κινδυνεύουν από δικά τους λάθη όπως οι τραγικοί ήρωες (ύβρις→ τίσις→ νέμεσις).

Β4α. Καταδεικνύει: αποκαλύπτει, φανερώνει.
        διασπάθιση: κατασπατάληση
        αναδιάρθρωση: ανασυγκρότηση, αναδιοργάνωση.
        αυτονόμηση: απελευθέρωση.
        φρόνηση: σύνεση, λογική.

β. Οικολογία: λογοκρισία
    βιομηχανική: μηχανοκίνητη
    δημοκρατία: αξιοκρατία
    διαβουλεύσεως: προβούλευμα
    πλειοψηφία: ψηφολέκτης

Β5. Η κοινωνία είναι θεμελιωδώς άφρων γιατί δεν προνοεί για το μέλλον της, δεν αναθεωρεί τον επεκτατικό οικονομικό της σχεδιασμό και δεν παίρνει μέτρα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά παραμένει αμήχανη και ανίκανη να αποτρέψει την καταστροφή του. Η βιομηχανική κοινωνία στηρίζεται στην εκμετάλλευση των πόρων και των πηγών ενέργειας αποκλειστικά για την παραγωγή αγαθών, με σκοπό το κέρδος από την αλόγιστη κατανάλωση τους και δεν εφαρμόζει ένα εναλλακτικό σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Έτσι θα ξεσπάσουν πόλεμοι ακόμα και για το νερό και όταν τα αποθέματα ενέργειας θα εξαντληθούν η επιβίωση του ανθρώπου θα είναι αδύνατη. (100 λέξεις)



Γ. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ

Η Οικολογία είναι:
· επιστήμη που μελετά τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον
· κίνημα που αποσκοπεί στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων στον πλανήτη, με ομάδες ακτιβιστών, ενεργών πολιτών και μη κυβερνητικές οργανώσεις όπως το W.W.F, η Green Peace, ο Αρκτούρος κ.ά
· πολιτική έκφραση με έμφαση στη βιώσιμη ανάπτυξη, την ¨πράσινη¨ ενέργεια και την αειφορία
· κουλτούρα και τρόπος ζωής.

Το οικολογικό κίνημα:
· ενημερώνει τους πολίτες για τους κινδύνους και καλλιεργεί την οικολογική τους συνείδηση
· αποκαλύπτει και καταγγέλλει περιπτώσεις παράβασης του νόμου (παράνομες χωματερές,σφαγεία)
· ευαισθητοποιεί την παγκόσμια κοινή γνώμη για τις μεγάλες καταστροφές στον πλανήτη
· εισηγείται στις εθνικές κυβερνήσεις επιστημονικούς τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων
· αγωνίζεται για την ανάγκη εκδημοκρατισμού αυταρχικών καθεστώτων στον κόσμο (ακτιβισμός)
· προσπαθεί να αποτρέψει την εγκατάσταση πυρηνικών όπλων και σταθμών πυρηνικής ενέργειας
· προσπαθεί να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στον αναπτυγμένο και υπανάπτυκτο κόσμο
· προβάλλει την ανάγκη φιλίας, συνεργασίας και αλληλεγγύης των λαών σε ένα καθαρό περιβάλλον

Οικολογικό πρόβλημα είναι:

· η καταστροφή του πλανήτη από τη μόλυνση του περιβάλλοντος, τη ρύπανση της ατμόσφαιρας και του υδάτινου στοιχείου
· η κλιματική αλλαγή από το φαινόμενο θερμοκηπίου, η ξηρασία και η ερημοποίηση της γης
· η εξάντληση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και φυσικών πόρων
· η διαχείριση των απορριμμάτων, των βιομηχανικών-τοξικών αποβλήτων και λυμάτων των πόλεων
· η παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας, η πυρηνική τεχνολογία και τα ατυχήματα.
· η εξαφάνιση διαφόρων ειδών χλωρίδας και πανίδας.

Αιτίες του οικολογικού προβλήματος:
· η τεράστια ανάπτυξη της τεχνολογίας και της βιομηχανίας μετά τη βιομηχανική επανάσταση
· η ανεξέλεγκτη αστικοποίηση με τη διόγκωση των πόλεων και την άναρχη δόμηση
· η υλοτομία για ενεργειακούς λόγους, οι εμπρησμοί και η καταπάτηση δασικής γης
· η υπερεκμετάλλευση μεταλλείων, λατομείων για κερδοσκοπικούς λόγους
· η ακόρεστη καταναλωτική μανία που συντηρεί το φαύλο κύκλο παραγωγής-κατανάλωσης αγαθών
· η τουριστική ανάπτυξη χωρίς όριο και σεβασμό στο φυσικό οικοσύστημα κάθε περιοχής
· η υπεραλίευση των θαλασσών με παράνομες μεθόδους και κίνητρο το κέρδος
· η υπερβολική χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων στη γεωργία για αύξηση της παραγωγής
· η έλλειψη οικολογικής ευαισθησίας και περιβαλλοντικής αγωγής στους ανθρώπους
· η απουσία μακρόπνοου πολιτικού σχεδιασμού για την προστασία του περιβάλλοντος, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αειφορία.

Τρόποι αντιμετώπισης του οικολογικού προβλήματος: 
·  γενίκευση της χρήσης εναλλακτικής τεχνολογίας και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, όπως είναι η ηλιακή, η αιολική, η γεωθερμική, η υδραυλική, η ενέργεια βιομάζας, η θερμοπυρηνική σύντηξη.
·  δημιουργία σύγχρονων υποδομών στην ανακύκλωση υλικών, το βιολογικό καθαρισμό λυμάτων και τη διαχείριση στερεών αποβλήτων με την αντικατάσταση των παλαιών Χ.Α.Δ.Α και Χ.Υ.Τ.Α με χώρους υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ).
· θέσπιση αυστηρών νόμων και κανόνων στο καθεστώς λειτουργίας βιομηχανικών ή άλλων επιχειρήσεων, ώστε να χρησιμοποιούν κατά την παραγωγή των προϊόντων τους αντιρρυπαντική τεχνολογία και βιοδιασπώμενα υλικά. στις συσκευασίες τους.
·  επιβολή αυστηρών και αμετάκλητων ποινών σε εμπρηστές δασικών εκτάσεων ή καταπατητές γης.
·  χωροθέτηση δασικών ή πεδινών ζωνών και φυσικών αιγιαλών, αποχαρακτηρισμός καταπατημένης γης και διαρκής δορυφορική παρακολούθηση για την προστασία τους.
·  περιβαλλοντική αγωγή των μαθητών από τις πρώτες κιόλας σχολικές τάξεις, ώστε νέοι μετά να έχουν οικολογική συνείδηση κι ευαισθησία στη ζωή τους και αγωγή του καταναλωτή στα σχολεία.
·  περιορισμός της οικιακής κατανάλωσης ενέργειας σύμφωνα και με τις πραγματικές μας ανάγκες.
·  δραστική παρέμβαση διεθνών οργανισμών για την απαγόρευση μεταφοράς επικίνδυνων φορτίων πλουτωνίου δια θαλάσσης σε πυρηνικές χώρες ή τη λειτουργία πεπαλαιωμένων αντιδραστήρων.
·  περιορισμός των εκπομπών CO2, της άσκοπης μετακίνησης με το αυτοκίνητο στην πόλη, χρήση υβριδικών, ηλεκτρικών ή ηλιακών αυτοκινήτων και επιλογή μετακίνησης με ποδήλατο.

                                             
                                                                ΚΑΛΗ  ΣΥΝΕΧΕΙΑ...
Για να δείτε επιπλέον κριτήριο με απαντήσεις κι αξιολόγηση επιχειρημάτων-τεκμηρίων πατήστε εδώ: http://papatsiros.blogspot.gr/2018/05/blog-post.html


                                               

11 σχόλια:

  1. Πολύ όμορφη ανάρτηση με ουσιαστικό περιεχόμενο! πολύ χρήσιμες οι απαντήσεις. Βοηθούν τους μαθητές στην εξάσκηση και στην αυτοαξιολόγηση τους!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σε ευχαριστώ! Οι συμβουλές σου είναι οδηγός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Θα συμφωνήσω και εγώ με τη Μαρία, πολύ καλή δουλειά, συγχαρητήρια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Απαντήσεις
    1. Σας ευχαριστώ για τον καλό σας λόγο...

      Διαγραφή
    2. μπραβο..17 ειμαι και με βοηθησες αρκετα με τα κειμενα σου

      Διαγραφή
    3. Σ΄ευχαριστώ, καλή επιτυχία στις εξετάσεις. Θα αναρτήσω σύντομα και τις απαντήσεις από τα άλλα δύο κριτήρια.

      Διαγραφή
    4. μια χαρά:) μπορείς να μου δώσεις καμια συμβουλή για τις εξετάσεις?

      Διαγραφή
    5. Διάβαζε ολοκληρωμένα κείμενα, μη μαθαίνεις σχεδιαγράμματα, γράψε πρωτότυπα και όχι τυποποιημένα, πρόσεξε πολύ στην έκφραση και τη δομή του λόγου. Ιδιαίτερη προσοχή στην περίληψη και την ερμηνευτική ερώτηση (θέση-απόδειξη).

      Διαγραφή
  5. Μπράβο! Πολύ καλή δουλειά! Ευχαριστούμε που τη μοιράζεσαι!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Έξυπνες και εύστοχες επιλογές κειμένων. Άριστη σκέψη η παράθεση και των απαντήσεων
    Ευχαριστώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή