Ενιαία εξέταση Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στη Γ΄ Λυκείου
Κριτήριο αξιολόγησης: 8ο Παπατσίρος Απόστολος
Αναζητώντας τη χαμένη ευτυχία
[...] Ευτυχία, μεγάλη λέξη φυσικά, αφού οι ειδικοί ισχυρίζονται πως με την ευτυχία συμβαίνει ό,τι ακριβώς και με τον Ήλιο ή τον θάνατο: δεν μπορούμε να την κοιτάξουμε κατάφατσα. Μόλις θελήσουμε να την πιάσουμε, εξαφανίζεται. Ξέρουμε πολύ καλά πότε είμαστε δυστυχείς, εκνευρισμένοι, θυμωμένοι ή θλιμμένοι, αλλά δεν συνειδητοποιούμε πότε είμαστε ευτυχισμένοι, παρά μόνον όταν πια η κατάσταση αυτή αποτελεί παρελθόν. Ωστόσο, την αναζητούμε σαν να επρόκειτο για μια κρυμμένη διάσταση, μια χώρα που θέλουμε να κατακτήσουμε, την κυνηγάμε σαν ένα άγριο θήραμα. Για να πετύχουμε το σκοπό μας, καθηγητές σε σοβαρά πανεπιστήμια μελετούν το θέμα, ενώ δημιουργήθηκαν ήδη κλινικές γέλιου, καταστρώθηκαν κυβερνητικά σχέδια, επιστήμονες ανατέμνουν τον εγκέφαλο για να εντοπίσουν τη ζώνη ευτυχίας, χάπια διατίθενται, όπως τα περίφημα Προζάκ...
Φαίνεται, τελικά, πως θεωρούμε την ευτυχία αναφαίρετο δικαίωμά μας. Όσοι όμως νομίζουν πως μπορούν να την αγοράσουν με το χρήμα, απατώνται, γιατί είναι πλέον σίγoυρo πως η ευτυχία δεν αγοράζεται. Όχι μόνο το να κατέχεις όλο και περισσότερα υλικά αγαθά δεν προσφέρει πραγματική ικανοποίηση, αλλά επιπλέον εκείνοι που έθεσαν τον πλουτισμό ως προτεραιότητα στη ζωή τους γρήγoρα αντιμετώπισαν το άγχος και την κατάθλιψη σε ασυνήθιστο βαθμό και συγχρόνως είδαν μειωμένη την αίσθηση της ευμάρειας. Το ίδιο ισχύει για εκείνους που αναζητούν, πέρα από οτιδήποτε άλλο, τη δόξα και το να γίνoυν ελκυστικοί πάση θυσία. Σε ψυχολογικό επίπεδο -πάντα- φαίνεται πως δεν τα καταφέρνουν καλύτερα από εκείνους που, αντίθετα, αντί για δόξα επιδιώκουν να δημιουργήσουν στενές σχέσεις με τους άλλους, να αναπτύξουν τη δική τους ταυτότητα ή να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους.
Παλαιότερες μελέτες είχαν δείξει πως ούτε τα έσοδα ούτε η ομορφιά έχουν σχέση με την αίσθηση της ευζωίας, αλλά ο Ρίτσαρντ Ράιαν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ράτσεστερ, έκανε ακόμη πιο ανησυχητικές ανακαλύψεις. Σε τρεις έρευνες, που δημοσιεύτηκαν από το 1993 σε σημαντικά έντυπα Ψυχολογίας και που συμπληρώνονται συνεχώς, οι ερευνητές σκιαγραφούν ένα πολύ σκοτεινό πορτρέτο όσων δίνουν προτεραιότητα στους "συμβατικούς στόχους" όπως το χρήμα, τη δόξα ή την ομορφιά.
Αυτά τα άτομα όχι μόνο πέφτουν πιο συχνά σε κατάθλιψη από τα άλλα, αλλά παρουσιάζουν μεγαλύτερες διαταραχές συμπεριφοράς. Παρατηρείται επίσης χαμηλότερη ζωτικότητα και αίσθηση του ανικανοποίητου. [...]
Το θέμα όμως έχει και την οικονομική του πλευρά. Ο οικονομολόγος Ρόμπερτ Φρανκ, στο βιβλίο του "Luxury Fever", που κυκλοφόρησε πρόσφατα στις ΗΠΑ, διαπιστώνει πως δύο δεκαετίες πλουτισμού και υπερβολικών δαπανών δεν έκαναν κανέναν ευτυχέστερο. Είναι προφανές πως ο αλόγιστος καταναλωτισμός δεν παίζει για πολύ κάποιο θεραπευτικό ρόλο. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, o δυτικός κόσμος επιδόθηκε σε μια μανία μεγάλης σπατάλης, που τελικά κατέκτησε και τις μεσαίες τάξεις, ακόμη και τις χαμηλές. Αυτό που παλαιότερα εθεωρείτο πολυτέλεια, σήμερα έγινε υποχρεωτικό αγαθό και η έλλειψή του πηγή δυστυχίας. Μεγάλα σπίτια, αυτοκίνητα γρηγορότερα, διακοπές όλο και πιο μακρινές, αλλά και λιγότερο χρόνο αφιερωμένο στην οικογένεια και τους φίλους, περισσότερος χρόνος στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή. Μήπως είμαστε καταδικασμένοι να παραμείνουμε αιωνίως ανικανοποίητοι; [...]
Πού βρίσκεται, λοιπόν, η ευτυχία ύστερα από τόσες μελέτες και έρευνες; Μήπως στο ντιβάνι του ψυχιάτρου; Όλοι ψάχνουμε να βρούμε τις αιτίες του ανικανοποίητου και η ζωή μας γίνεται ένα ταξίδι σε αναζήτηση του εαυτού μας, με την πρόθεση να βρούμε στη διαδρομή την ευτυχία. Αλλά κανείς δεν ξέρει πού ακριβώς βρίσκεται. Πάντως, είναι σαφές πως δεν τη βρίσκουμε αναζητώντας την, όπως άλλωστε και δεν κοιμόμαστε επειδή έτσι θέλουμε. Η ευτυχία είναι ένα υποπροϊόν, μια έννοια που παραμένει ανάμεσα στις γραμμές, είναι σαν μια σκιά. Με την ψυχοθεραπεία μπορούμε ίσως να βρούμε τις αιτίες του πόνου ή της κακοδαιμονίας μας και συνειδητοποιώντας τες να ξαναπάρουμε τη ζωή στα χέρια μας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως βρίσκουμε και την ευτυχία. Εκείνος που ισχυρίζεται πως είναι ευτυχισμένος είναι αυτός που είναι συνεχώς απασχολημένος με κάτι, που έχει πολλές δραστηριότητες. Σ' αυτό καταλήγουν όλες οι επιστημονικές έρευνες για την ευτυχία. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν πάντα κάποιο σκοπό στη ζωή τους. Όσοι εργάζονται έχουν περισσότερες πιθανότητες να ευτυχήσουν από ό,τι οι άνεργοι και δεν είναι παρά μόνο μερικώς, για οικονομικούς λόγους. Οι εκκεντρικοί κρατούν το μυστικό της ευτυχίας: ασχολούνται με πάθος με τις εμμονές τους. Και τα ευτυχισμένα παιδιά είναι εκείνα που απορροφώνται εντελώς από τα παιχνίδια τους.
Τελικό συμπέρασμα; Μην αγοράζετε λαχεία, μη σπαταλάτε όλες τις οικονομίες σας σε πολυτελείς τόπους διακοπών. Καλύτερα τακτοποιήστε ένα ντουλάπι που θέλετε να το κάνετε εδώ και μήνες και επιτέλους, κάντε κι εκείνο το δύσκολο τηλεφώνημα που αναβάλλετε συνεχώς. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες θα αισθανθείτε ευτυχείς. Αλλά, ακόμη κι αν οι μελέτες αποδειχθούν λανθασμένες, θα έχετε τουλάχιστον τακτοποιημένο το ντουλάπι σας, αντί να βρεθείτε στο χέρι με ένα λαχείο χωρίς καμία αξία!
(Β. Τσιώρου, εφημ. Ελευθεροτυπία 11-8-1999)
Κείμενο 2ο : «Αργοπεθαίνει…», Martha Medeiros (ποιήτρια, συγγραφέας, Βραζιλία)
Αργοπεθαίνει όποιος γίνεται σκλάβος της συνήθειας, επαναλαμβάνοντας κάθε μέρα τις ίδιες διαδρομές, όποιος δεν αλλάζει περπατησιά, όποιος δεν διακινδυνεύει και δεν αλλάζει χρώμα στα ρούχα του, όποιος δεν μιλά σε όποιον δεν γνωρίζει.
Αργοπεθαίνει όποιος αποφεύγει ένα πάθος, όποιος προτιμά το μαύρο από το άσπρο και τα διαλυτικά σημεία στο “ι” αντί ενός συνόλου συγκινήσεων που κάνουν να λάμπουν τα μάτια, που μετατρέπουν ένα χασμουρητό σε ένα χαμόγελο, που κάνουν την καρδιά να κτυπά στο λάθος και στα συναισθήματα.
Αργοπεθαίνει όποιος δεν αναποδογυρίζει το τραπέζι, όποιος δεν είναι ευτυχισμένος στη δουλειά του, όποιος δεν διακινδυνεύει τη βεβαιότητα για την αβεβαιότητα για να κυνηγήσει ένα όνειρο, όποιος δεν επιτρέπει στον εαυτό του τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του να αποφύγει τις εχέφρονες συμβουλές.
Αργοπεθαίνει όποιος δεν ταξιδεύει, όποιος δε διαβάζει, όποιος δεν ακούει μουσική, όποιος δε βρίσκει σαγήνη στον εαυτό του.
Αργοπεθαίνει όποιος καταστρέφει τον έρωτά του, όποιος δεν επιτρέπει να τον βοηθήσουν, όποιος περνά τις μέρες του παραπονούμενος για την τύχη του ή την ασταμάτητη βροχή.
Αργοπεθαίνει όποιος εγκαταλείπει μια ιδέα του πριν την αρχίσει, όποιος δε ρωτά για πράγματα που δε γνωρίζει. Αποφεύγουμε τον θάνατο σε μικρές δόσεις, όταν θυμόμαστε πάντοτε ότι για να είσαι ζωντανός χρειάζεται μια προσπάθεια πολύ μεγαλύτερη από το απλό γεγονός της αναπνοής.
Μονάχα με μια φλογερή υπομονή
θα κατακτήσουμε τη θαυμάσια ευτυχία.
Παρατηρήσεις:
Κείμενο 1ο:
1. Να αναφέρετε περιληπτικά τους στόχους που θεωρούνται μάταιοι στην επιδίωξη της ευτυχίας σύμφωνα με την αρθρογράφο. (100 λέξεις ) Μονάδες 15
2 α. Να αποδώσετε τη σημασία των υπογραμμισμένων λέξεων ή φράσεων διατηρώντας όμως το αρχικό νόημα του κειμένου. Μονάδες 5
β. Με ποια εκφραστικά μέσα περιγράφεται το κυνήγι της ευτυχίας στο κείμενο; Τι επιτυγχάνει μ’ αυτόν τον τρόπο η αρθρογράφος; Μονάδες 10
3 α. Ποιος είναι ο τρόπος και τα μέσα πειθούς στην τρίτη παράγραφο του κειμένου; Τι επιτυγχάνει μ’ αυτόν τον τρόπο η αρθρογράφος; Μονάδες 10
β. Να δικαιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στο "Luxury Fever" και των δύο ερωτηματικών στην προτελευταία παράγραφο του κειμένου. Μονάδες 5
4. «Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν πάντα κάποιο σκοπό στη ζωή τους». Να αναλύσετε τον ισχυρισμό της αρθρογράφου αναφέροντας ενδεικτικά παραδείγματα από τη ζωή που τον επιβεβαιώνουν (100 λέξεις). Μονάδες 15
Κείμενο 2ο:
«Αργοπεθαίνει…»: Να εξηγήσετε την επιλογή του τίτλου του ποιήματος και την επανάληψή του. Πώς νοείται ο θάνατος στο συγκεκριμένο ποίημα; Ποια είναι η πρόθεση της ποιήτριας; (200 λέξεις) Μονάδες 15
Παραγωγή λόγου: «Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι στον αναπτυγμένο κόσμο μας νιώθουν δυστυχισμένοι σήμερα και τι νομίζετε ότι μπορούν να κάνουν γι’ αυτό; Υποθέστε ότι γράφετε ένα άρθρο (400 λέξεων), το οποίο πρόκειται να αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του σχολείου σας». Μονάδες 30
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου