Μίλτος Σαχτούρης                                                        Ερμηνευτικά σχόλια ποιημάτων       

              

               

                         

                 

                 Μίλτος Σαχτούρης

                           Η αποκριά

Μακριά σ' έν' άλλο κόσμο γίνηκε αυτή

                                           η αποκριά

το γαϊδουράκι γύριζε μες στους έρημους δρόμους

όπου δεν ανάπνεε κανείς

πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό

κατέβαιναν μια στιγμή να πάρουν τους αετούς τους

                                           που τους είχαν ξεχάσει

έπεφτε χιόνι γυάλινος χαρτοπόλεμος

μάτωνε τις καρδιές

μια γυναίκα γονατισμένη

ανάστρεφε τα μάτια της σα νεκρή

μόνο περνούσαν φάλαγγες στρατιώτες εν δυο

εν δυο με παγωμένα δόντια 

Το βράδυ βγήκε το φεγγάρι

αποκριάτικο

γεμάτο μίσος

το δέσαν και το πέταξαν στη θάλασσα

μαχαιρωμένο

Μακριά σ' έν' άλλο κόσμο γίνηκε αυτή

                                                 η αποκριά.

                               "Με το πρόσωπο στον τοίχο", 1952

Ερώτηση: Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος και πώς εξηγείται ο τίτλος του κατά τη γνώμη σας; Πώς η φαντασία του ποιητή ενεργοποιεί το συναίσθημα του δέκτη; (200 λέξεις)      Μονάδες 15

    Το ποίημα αυτό αποτελεί άλλη μια αλλόκοτη μυθοπλασία «μακριά σ' έν' άλλο κόσμο», για μια «αποκριά που γίνηκε» εν μέσω πολέμου σ’ ένα απόκοσμο και παγερό τοπίο θανάτου. Στο μακάβριο αυτό σκηνικό που στήνεται απ’ τον ποιητή, η γη και ο ουρανός συμφύρονται με τα «πεθαμένα παιδιά που ανέβαιναν» ή «κατέβαιναν να πάρουν τους αετούς τους», ενώ «έπεφτε χιόνι γυάλινος χαρτοπόλεμος» για αυτό κι οι καρδιές ματώναν. Ο χαρτοπόλεμος και οι αετοί είναι η μόνη υπόμνηση μιας αποκριάς, που δεν είναι βέβαια χαρά, αλλά κατάλοιπο της μνήμης από εποχές ειρήνης. Κι εδώ έγκειται όλη η πικρή ειρωνεία του ποιήματος, ο συνδυασμός μιας γιορτής της άνοιξης -που οι άνθρωποι μεταμφιέζονται- με τον πόλεμο, κι εδώ οι άνθρωποι μεταμφιέζονται, φοράνε «προσωπεία», μάσκες θανάτου, μεταλλάσσονται, γίνονται βίαιοι και απάνθρωποι, κι εδώ κάνουν παρέλαση («εν δυό, εν δυό»). Το δραματικό αυτό σκηνικό της βίας κορυφώνεται με την εικόνα μοναχικής γυναίκας, που «αναστρέφει σα νεκρή τα μάτια» και γονατισμένη θρηνεί τον κόσμο που χάνεται και χάνεται μαζί και η ελπίδα, γιατί είναι τόση η βία των ανθρώπων στη γη, που τη νύχτα φτάνει ως στο φεγγάρι, (υπερβολή) που δεμένο και μαχαιρωμένο το πετούν μετά στη θάλασσα (υπερρεαλιστική εικόνα). Ο ποιητής τελειώνει το ποίημα όπως ξεκίνησε με σχήμα κύκλου («Μακριά σ' έν' άλλο κόσμο γίνηκε αυτή η αποκριά»), για να δείξει πως και η ιστορία τελικά και οι πόλεμοι είναι κύκλος στη ζωή των ανθρώπων που δεν τελειώνει. Ο ίδιος κουβαλάει τραυματικές εμπειρίες από την κατοχή και τον εμφύλιο που σημάδεψαν τη νιότη του, για αυτό και εικονογραφεί κι διεκτραγωδεί με στίχους, χωρίς στίξη σαν νά 'ναι παραμιλητό, το αποκρουστικό πρόσωπο του πολέμου, που είναι και η ιστορία κάθε πολέμου, αναζητώντας μια παρηγοριά ή κι ελπίδα στο καταφύγιο της ποίησης.

                                                                                                          Παπατσίρος Απόστολος