Νεοελληνική Λογοτεχνία                                         Ερμηνευτικό σχόλιο

                                                

Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί, Νίκος Καββαδίας (1910-1975)

Ο Γουίλι ο μαύρος θερμαστής από το Τζιμπουτί

όταν από τη βάρδια του τη βραδινή σχολούσε

στην κάμαρά μου ερχότανε γελώντας να με βρει

κι ώρες πολλές για πράγματα περίεργα μου μιλούσε

Μου 'λεγε πώς καπνίζουνε στο Αλγέρι το χασίς

και στο Άντεν πώς χορεύοντας πίνουν την άσπρη σκόνη

κι έπειτα πώς φωνάζουνε και πώς μονολογούν

όταν η ζάλη μ' όνειρα περίεργα τους κυκλώνει

Μου 'λεγε ακόμα ότι είδε αυτός μια νύχτα που 'χε πιει

πως πάνω σ' άτι εκάλπαζε στην πλάτη της θαλάσσης

και πίσωθε του ετρέχανε γοργόνες με φτερά

σαν πάμε στ' Άντεν μου 'λεγε κι εσύ θα δοκιμάσεις

Εγώ γλυκά του χάριζα και λάμες ξυραφιών

και του 'λεγα πως το χασίς τον άνθρωπο σκοτώνει

και τότε αυτός συνήθιζε γελώντας τρανταχτά

με το 'να χέρι του ψηλά πολύ να με σηκώνει

Μες στο τεράστιο σώμα του είχε μια αθώα καρδιά

κάποια νυχτιά μέσα στο μπαρ Ρετζίνα στη Μαρσίλια

για να φυλάξει εμένα από έναν Ισπανό

έφαγε αυτός μια αδειανή στην κεφαλή μποτίλια

Μια μέρα τον αφήσαμε στεγνό απ' τον πυρετό

πέρα στην Άπω Ανατολή να φλέγεται να λιώνει

θεέ των μαύρων, τον καλό συγχώρεσε Γουίλ

και δώσ' του εκεί που βρίσκεται λίγη απ' την άσπρη σκόνη

                                                                 (Μαραμπού, 1933)

Ερώτηση: Το ποίημα έχει δύο ποιητικούς ήρωες, τον Γουίλι και τον ναυτικό (εδώ είναι ο ίδιος ο ποιητής). Πώς περιγράφεται αυτή η σχέση μεταξύ τους; Ποιο είναι το μήνυμα που θέλει να προβάλλει τελικά ο ποιητής και γιατί; Στην απάντησή σας να αξιοποιήσετε τρεις κειμενικούς δείκτες της επιλογής σας (200 λέξεις)

     Ο ποιητής Νίκος Καββαδίας, με την ιδιότητα του ναυτικού -ήταν ασυρματιστής σε εμπορικό πλοίο- εξιστορεί τη φιλική σχέση κι επαφή που είχε με τον Γουίλι, τον μαύρο θερμαστή από το Τζιμπουτί. Γι’ αυτό εναλλάσσεται στην αφήγηση με τον διάλογο το ποιητικό πρόσωπο του ήρωα για να αποκτήσει περισσότερο παραστατικό και υποβλητικό ύφος η περιγραφή της σχέσης αυτής (Μου 'λεγε πως καπνίζουνε στο Αλγέρι το χασίς… μου 'λεγε κι εσύ θα δοκιμάσεις …) και για να γίνει πιο άμεσο το μήνυμα που θέλει να προβάλλει ο ποιητής τελικά (του 'λεγα πως το χασίς τον άνθρωπο σκοτώνει). Έτσι το ποίημα αποκτά φυσική ροή και περισσότερη ένταση και με την έλλειψη στίξης μέχρι το τέλος, που είναι όμως δραματικό, αφού πεθαίνει ο Γουίλ και γίνεται ο θάνατός του η αφορμή για τον ποιητή να μας αναδιηγηθεί την ιστορία του. Με τον διάλογο το ποίημα αποκτά προφορικότητα στο ύφος και την εναλλαγή των εικόνων σε παρελθόντα χρόνο (σχολούσε, ερχότανε, μιλούσε) θεατρικότητα, αφού αποτελούν ανάμνηση πλέον για τον ποιητή όσα του έλεγε ο Γουίλ για «πράγματα περίεργα», με «γοργόνες με φτερά στην πλάτη της θαλάσσης» ή έκανε για να τον «φυλάξει σε μπαρ στη Μαρσίλια» γιατί «μες στο τεράστιο σώμα του είχε μια αθώα καρδιά» και ο ποιητής τον εκτιμούσε πολύ με τη φιλία του και τού ΄δινε «λάμες ξυραφιών» και του 'λεγε προφητικά «πως το χασίς τον άνθρωπο σκοτώνει», για να τον σώσει από την εξάρτηση και τον θάνατο, αλλά μάταια. Γι’ αυτό στο τέλος παρακαλεί τον Θεό να συγχωρέσει τον «καλό Γουίλ» δίνοντάς του «εκεί που βρίσκεται λίγη απ' την άσπρη σκόνη».

    Η ιστορία του Γουίλ γίνεται διδακτική με πρόθεση από τον ποιητή για τους νέους περισσότερο, έτσι ώστε να αποφύγουν τη χρήση των ουσιών που τους δημιουργούν εθισμό κι εξάρτηση και κινδυνεύουν να πεθάνουν από άγνοια ή αμέλεια.