Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2015

Γλωσσικά ατοπήματα 1

                                                                            
                                                                                     
                                                                                 Παπατσίρος Απόστολος
                                                                                             Φιλόλογος
Γλωσσικά ατοπήματα 1.

Τί σημαίνει οφείλω; Τί σημαίνει εμπλέκομαι; Πώς συντάσσεται το ρήμα επικοινωνώ; Τί είναι τα τεκταινόμενα;

   Διαβάζω σε ανυπόγραφο δελτίο τύπου του νεοσύστατου Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ (31/1/2015): ¨Η αποτίμηση του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου είναι απαραίτητη και οφείλει να διεξάγεται με δημοκρατικό και συλλογικό τρόπο ως λειτουργία γνωστικής ανατροφοδότησης και αναστοχασμού και σκοπό την ουσιαστική βελτίωση του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου…¨, και πιο κάτω: ¨Πάντοτε μέσα από ουσιαστικό διάλογο με όσους εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία και τους φορείς τους¨.

    Η απορία μου είναι: Καλά δεν το είδε κανείς; Το ρήμα οφείλω δεν είναι συνώνυμο του πρέπει και δεν μπορεί να χρησιμοποιείται με τη σημασία του απρόσωπου ρήματος πρέπει. Οφείλω σημαίνει έχω οφειλή δηλαδή χρέος (χρωστάω) ή καθήκον, υποχρέωση ή ότι πρέπει να κάνω κάτι. Αφορά κυρίως τα πρόσωπα, ας πούμε τους μαθητές, που οφείλουν να σέβονται, να υπακούν, να πειθαρχούν κ.ο.κ. Ακόμα αφορά αφηρημένες έννοιες και αποκτά τη σημασία του αποδίδω (-ομαι), όπως όταν λέμε ότι ¨η επιτυχία της αστυνομικής επιχείρησης οφείλεται στον καλό σχεδιασμό και τον εξοπλισμό…¨ ή όταν ρωτάμε ¨πού οφείλεται η καθυστέρηση του πλοίου;¨. Ακόμα λέμε ότι η οργάνωση, η αίρεση, η θεωρία κ.ο.κ. οφείλει τ’ όνομά της στον ιδρυτή της, τον εμπνευστή της…δηλαδή ότι χρωστάει το όνομά της ή ότι αποδίδεται το όνομά της στον εμπνευστή της. Επομένως το ρήμα οφείλω είναι προσωπικό και δεν πρέπει να συντάσσεται όπως το απρόσωπο πρέπει, ούτε και να συγχέεται η σημασία τους. Εκτός από πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως όταν κάποιος οφείλει να δώσει εξηγήσεις, δηλαδή υποχρεούται ή πρέπει να δώσει εξηγήσεις. Ως τριτοπρόσωπο συναντάνται το οφείλεται όταν έχει τη σημασία του αποδίδεται και έχω κάποιο αίτιο, π.χ. σε τί οφείλεται η επίσκεψή σας;   

   Κι ερχόμαστε στο εμπλέκομαι. Το ρήμα έχει μόνο αρνητική σημασία και κάποιοι το χρησιμοποιούν αδιακρίτως. Είναι άλλη μια ατυχής χρήση όρου λόγω μετάφρασης από τα Αγγλικά (involve). Εμπλέκω κάποιον σημαίνει τον συνδέω με κάτι κακό ή παράνομο, π.χ. μια απαγωγή, μια δολοφονία, μια τρομοκρατική οργάνωση κ.λ.π. Εμπλέκεται κάποιος σε κάτι κακό δηλαδή συνεργεί σε κάτι παράνομο ή ενέχεται σε σκάνδαλο, σε υπόθεση απάτης, σε κάτι επιλήψιμο τέλος πάντων. Οι μαθητές όμως ή οι καθηγητές δεν εμπλέκονται στις εκπαιδευτικές διαδικασίες, δεν είναι μπλεγμένοι, δεν έχουν κανένα μπλέξιμο. Μπλέξιμο έχεις με την αστυνομία, τη δικαιοσύνη, άτομα του υποκόσμου. Το σχολείο δεν είναι μπλέξιμο για κανένα μαθητή, δάσκαλο ή καθηγητή για να πούμε ότι εμπλέκονται όλοι αυτοί στην εκπαιδευτική πράξη. Σιγά μην είναι και διαπλεκόμενοι! Το εμπλέκομαι επομένως δεν είναι το ίδιο με το συμμετέχω, αλλά με το συνεργώ! Έχει διαφορετική (κακή) πρόθεση και επομένως χρήση. Και η πλεκτάνη (μηχανορραφία) από το εμπλέκω βγαίνει. Και η δολοπλοκία επίσης! Όσοι διαφωνούν ας επισκεφτούν το ¨Νέο Ελληνικό Λεξικό¨ του Εμμανουήλ Κριαρά.
   
  Στο ίδιο δελτίο τύπου διαβάζουμε: ¨Απαιτείται να ενισχυθεί ο αυτόνομος διδακτικός και παιδαγωγικός ρόλος της λυκειακής βαθμίδας. Στις επικρατούσες συνθήκες, το να συνυπολογίζεται ο βαθμός των προαγωγικών εξετάσεων του Λυκείου στην εισαγωγή των μαθητών και μαθητριών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αντιβαίνει αυτόν τον στόχο…¨ Ούτε αυτό το είδε κανείς; Αντιβαίνω σε είναι το σωστό δηλαδή προχωρώ αντίθετα, όπως λέμε αντιβαίνει στη λογική, είναι δηλαδή παράλογο. Αλλά στην εποχή μας τίποτα δεν είναι παράλογο... 

    Δεν είναι η πρώτη φορά που τα βλέπω αυτά, ούτε παραξενεύομαι. Έχω δει και έχω ακούσει και χειρότερα, όπως το ¨να επικοινωνήσουμε το μήνυμα στην κοινωνία¨, ¨η βουλεύτρια¨, ¨διλημματίζομαι¨, ¨ο καθηγητής είναι ο διευκολυντής…¨ και άλλα χαριτωμένα και διερωτώμαι: Πού τα είδαν όλα αυτά γραμμένα; Τα δύο τελευταία μάλιστα είναι από συμβούλους … φιλολόγων παρακαλώ! Τις προάλλες κλήθηκα να απαντήσω σε ερωτηματολόγιο του ΚΕ.Δ.ΔΥ σχετικό με τη δυσλεξία, για το ¨αν ο συγκεκριμένος μαθητής συμμετέχει στα τεκταινόμενα του σχολείου¨ λες και είναι κανένας παράνομος, αντικαθεστωτικός ή μέλος καμιάς σέχτας. Η λέξη τεκταινόμενα παράγεται από το τεκταίνομαι, που σημαίνει σχεδιάζω δόλια, βυσσοδομώ, οικοδομώ στο σκοτάδι δηλαδή, οπότε έχει μόνο αρνητική σημασία. Κι όλα αυτά τα ακούμε από υπεύθυνα χείλη υποτίθεται, από ανθρώπους σπουδαγμένους και πιστοποιημένους για τις γνώσεις και τη φιλομάθειά τους στην Αγγλία, τη Γαλλία και αλλού. Και αυτά τα δυσνόητα και ακατανόητα ελληνικά μας τα γράφουν επίσημα και μας τα σερβίρουν σαν μεταφρασμένα αγγλικά, όπως οι ¨γραμματισμοί¨ και ¨κειμενογραμματισμοί¨, που αντικατέστησαν την ¨περίληψη¨ ας πούμε, και μας καλούν να τα υιοθετήσουμε στον λόγο και να τα διδάξουμε στην πράξη, να φωτιστούμε δηλαδή. ¨Τέτοια αρετή έχουν, τέτοια φώτα μας δίνουν¨. Μόνο που αυτά δεν είναι φώτα, αλλά ¨τα εξ  Εσπερίας νέφη¨...

   Και για να μη μείνει αναπάντητο, το ρήμα επικοινωνώ δεν είναι μεταβατικό, δεν παίρνει αντικείμενο (το πρόγραμμα, το μήνυμα, την πληροφορία κ.ο.κ). Μεταβατικό το χρησιμοποιούν οι δημοκόλακες -οι πολιτικοί ήθελα να πω- και βρίσκουν μιμητές κάποιους τηλεοπτικούς δημοσιολόγους -πανελίστες- κατά το κοινώς λεγόμενον. Το ρήμα είναι από τα αρχαία ελληνικά αμετάβατο και παραμένει. Γιατί δε λένε ανακοινώνω, διαδίδω, προβάλλω, κοινοποιώ (το πρόγραμμα, το μήνυμα, την πληροφορία κοκ) που είναι μεταβατικά; Ποιο συντακτικό έχουν υπόψη τους; Πού το είδαν αυτό γραμμένο; Να μας το πούνε κι εμάς, γιατί δε μιλάμε και δε διορθώνουμε τα λάθη τους από ευγένεια. Αλλά το πράγμα παράγινε. Κι εμείς γίναμε ¨αλιείς μαργαριταριών¨. Το χειρότερο είναι ότι γίνονται συνήθεια αυτά τα λάθη και καθιερώνονται ως σωστά. Για να το λένε οι άλλοι, έτσι θα είναι...  

ΥΓ. Ο γράφων δε διεκδικεί το αλάθητο, ούτε επιχαίρει να είναι κριτής των άλλων. Δε διακατέχεται από αντιπολιτευτική διάθεση προς το Υπουργείο Παιδείας ή πολιτικά πρόσωπα. Μιλά με ειλικρίνεια και την ελπίδα να αλλάξει κάτι. Αν δε μιλήσουν κι αυτοί που ξέρουν κάτι παραπάνω, τότε ποιος δικαιούται να μιλά; Όσοι αγαπούν τη γλώσσα δεν πρέπει να σιωπούν…

Για "γλωσσικά ατοπήματα 2" πατήστε εδώ:  http://papatsiros.blogspot.gr/2015/03/2.html            
                                 
                                                     

Σάββατο 14 Φεβρουαρίου 2015

Εγκυρότητα, αλήθεια, ορθότητα ενός επιχειρήματος: 10 Παραδείγματα.



                                                                                   Παπατσίρος Απόστολος 
                                                                                             Φιλόλογος


Εγκυρότητα, αλήθεια, ορθότητα ενός επιχειρήματος: 10 Παραδείγματα.

Εγκυρότητα: Ένα επιχείρημα θεωρείται έγκυρο όταν οι προκείμενές του οδηγούν με λογική αναγκαιότητα σε ένα βέβαιο συμπέρασμα. Η εγκυρότητα του επιχειρήματος εξαρτάται από τη λογική μορφή του και συγκεκριμένα αφορά τη -σύμφωνα με καθορισμένους κανόνες- σχέση μεταξύ των προκείμενων και του συμπεράσματος. Για την τυπική μορφή του συλλογισμού που απαιτείται στην εγκυρότητα πρέπει να υπάρχει ο μέσος όρος ανάμεσα στις προκείμενες δηλαδή η λογική ή λεκτική τους συνάφεια.

Αλήθεια: Αντίθετα η αλήθεια του επιχειρήματος εξαρτάται από το περιεχόμενό του  και συγκεκριμένα αφορά τη (νοηματική) σχέση προκειμένων και συμπεράσματος με την πραγματικότητα. Αν οι προκείμενες και το συμπέρασμα ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, τότε τις θεωρούμε αληθείς προτάσεις/κρίσεις. Επομένως εγκυρότητα και αλήθεια σε ένα επιχείρημα είναι δύο έννοιες διαφορετικές και δεν πρέπει να συγχέονται. Η αλήθεια επιβεβαιώνεται από την πραγματικότητα.
Αλήθεια είναι η ταύτιση της νόησης με την πραγματικότητα.

Ορθότητα: Πάντως για να θεωρηθεί ένα επιχείρημα (ή ένας συλλογισμός) λογικά ορθό(ς) πρέπει να είναι συγχρόνως έγκυρο(ς) και οι προκείμενές του αληθείς. Στην τυπική λογική των μεμονωμένων συλλογισμών μας ενδιαφέρει κυρίως η εγκυρότητα, ενώ στις εφαρμογές της λογικής δηλαδή τα κείμενα πειθούς αποκλειστικά η ορθότητα. Ο συλλογισμός που δίνει ορθό συμπέρασμα λέγεται (και) απόδειξη.

Παραλογικοί συλλογισμοί:
    Μερικά συλλογιστικά σχήματα αντιβαίνουν στον ορθό λόγο και επομένως δεν έχουν αποδεικτική αξία. Εντούτοις, επειδή εξωτερικά παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες με τα έγκυρα, μπορούν να επηρεάσουν τον δέκτη του μηνύματος και τελικά να τον παραπλανήσουν. Τα συλλογιστικά αυτά σχήματα, που λέγονται και παραλογισμοί, μπορεί να οφείλονται είτε σε λογικά σφάλματα είτε σε πρόθεση εξαπάτησης, σε λογική δηλαδή παγίδα που στήνει ο πομπός στον δέκτη. Στην τελευταία περίπτωση ο συλλογισμός ονομάζεται σόφισμα. π.χ:

α. Όσοι δεν εργάζονται είναι τεμπέληδες.
    Ο γείτονάς μου δεν εργάζεται.
    Άρα  ο γείτονάς μου είναι τεμπέλης.

β. Οι μαύροι έχουν πιο μεγάλη μυική δύναμη από τους λευκούς.
    Έτσι δικαιολογείται και το γεγονός ότι ήταν σκλάβοι.  



Άσκηση: Να αξιολογήσετε τους ακόλουθους συλλογισμούς ως προς την εγκυρότητα, την αλήθεια και την ορθότητά τους.

α) Τα πουλιά είναι όντα.
Κι ο άνθρωπος είναι ον.
Άρα ο άνθρωπος είναι πουλί.
…………………………………………………………………………………………………..

β) Το σχολείο μας είναι πρώτο σε επιτυχίες τα τελευταία δυο χρόνια.
Άρα και του χρόνου πάλι θα είναι πρώτο σε επιτυχίες. 
…………………………………………………………………………………………………..

γ) Η σιωπή είναι χρυσός.
Ο χρυσός είναι μέταλλο.
Άρα η σιωπή είναι μέταλλο. 
…………………………………………………………………………………………………..

δ) Όταν το τηλέφωνο λειτουργεί, ακούγεται ο χαρακτηριστικός ήχος στο ακουστικό.
Δεν ακούγεται τίποτα.
Άρα δε λειτουργεί.
…………………………………………………………………………………………………..

ε) Τα ετερώνυμα ηλεκτρικά φορτία έλκονται.
Το σώμα Α απωθεί το Β.
Άρα είναι ομώνυμα. 
...........................................................................................................................................

στ)  Το φορτηγό πλοίο "Gloria" ναυάγησε ανοιχτά της Μάγχης.
Οι μετεωρολογικές συνθήκες στη θάλασσα ήταν καλές την ώρα του ναυαγίου.
Άρα το πλοίο δεν ήταν αξιόπλοο.
...........................................................................................................................................

ζ) Το άγχος είναι φυσιολογικό σύμπτωμα της ζωής.
Δεν έχω καθόλου άγχος.
Άρα δεν είμαι φυσιολογικός.
 ..........................................................................................................................................
η)  Το καθημερινό περπάτημα δημιουργεί ευεξία.
Η ευεξία συμβάλλει στη μακροζωία.
Όποιος περπατάει πολύ θα ζήσει πολλά χρόνια.
..........................................................................................................................................

θ) Το ελάφι, ο λύκος και η αρκούδα ζουν σε δασώδη μέρη.
Το ελάφι, ο λύκος και η αρκούδα είναι θηλαστικά.
Άρα όλα τα θηλαστικά ζουν σε δασώδη μέρη.
..........................................................................................................................................

ι) Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ο Ρομάν Πολάνσκι και ο Βιμ Βέντερς  ήταν σπουδαίοι  σκηνοθέτες.
 Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ο Ρομάν Πολάνσκι και ο Βιμ Βέντερς ήταν διάσημοι λέοντες. Γι' αυτό αν δεν είσαι λέοντας, μην ελπίζεις ότι θα κάνεις καριέρα στη σκηνοθεσία.
..........................................................................................................................................

Απαντήσεις: 
α.    Έγκυρος, μη αληθής, μη ορθός.
β.    Έγκυρος, μη αληθής, μη ορθός.
γ.    Έγκυρος, μη αληθής, μη ορθός.
δ.    Έγκυρος, αληθής και ορθός.
ε.    Έγκυρος, αληθής και ορθός.
στ.  Άκυρος, μη αληθής και μη ορθός. (Ένα ναυάγιο έχει πολλές αιτίες π.χ σκόπιμο, αδεξιότητα..)
ζ.    Έγκυρος, μη αληθής, μη ορθός. (Ό,τι θεωρείται φυσιολογικό δεν είναι και αναγκαίο)
η.    Έγκυρος, μη αληθής, μη ορθός.
θ.    Έγκυρος, μη αληθής, μη ορθός.
ι.     Έγκυρος, μη αληθής, μη ορθός.